Er zijn twee soorten beroertes: ischemische en hemorragische. Ontdek wat de oorzaken van elk type zijn, wat de meest voorkomende symptomen zijn en hoe een beroerte wordt vastgesteld en behandeld.
Een beroerte (ook wel herseninfarct genoemd) is een ernstige medische aandoening die dringend aandacht vereist.
Een beroerte ontstaat als de hersenen niet de nodige bloedtoevoer krijgen, waardoor de zuurstof in de hersenen wordt beperkt. Wanneer dit gebeurt, komt dit meestal doordat de bloedtoevoer naar de hersenen geblokkeerd is of een bloedvat in de hersenen barst.
Zonder spoedbehandeling kunnen clusters van cellen in de hersenen beschadigd raken of afsterven als gevolg van het gebrek aan zuurstof. Dit kan leiden tot invaliditeit of zelfs de dood. Hoe eerder de juiste behandeling wordt gegeven, hoe groter de kans op herstel.
Er zijn twee hoofdtypes van beroerten:
Sommige mensen krijgen een TIA voordat ze een volledige beroerte krijgen. De symptomen van een TIA zijn dezelfde als die van een beroerte, maar ze duren slechts kort. Daarom wordt een TIA vaak een ‘mini-beroerte’ genoemd. Hoewel de gevolgen van een TIA niet zo langdurig zijn als een volledige beroerte, wijzen ze wel op een verhoogd risico op een beroerte in de nabije toekomst.
Volgens het rapport Burden of Stroke in Europe uit 2020 waren er in 2017 1,2 miljoen beroertes in de Europese Unie2. Ook werd voorspeld dat het aantal mensen met een beroerte in de komende drie decennia (2017-2047) met 27% zou toenemen, voornamelijk als gevolg van de vergrijzing en de toegenomen overlevingskansen.
De belangrijkste symptomen van een beroerte treffen het gezicht, de armen en de spraak. Maar een beroerte is voor iedereen anders en de symptomen hangen af van welk deel van de hersenen is aangetast en hoe ernstig het hersenweefsel is beschadigd.
De drie belangrijkste gebieden van het lichaam die door een beroerte worden getroffen, zijn:
Het gezicht: Het komt vaak voor dat het gezicht tijdens een beroerte aan één kant gaat hangen. Dit kan meer opvallen als de persoon glimlacht, dus als je je zorgen maakt over iemand, vraag hem of haar dan te glimlachen om te zien of één kant van het gezicht verslapt.
De armen: De armen zijn vaak zwak of gevoelloos. Als iemand zijn armen niet kan optillen en omhoog kan houden, kan dat een teken van een beroerte zijn.
De spraak: Onduidelijke of verwarde spraak is vaak een van de eerste duidelijke symptomen. Soms verdwijnt de spraakvaardigheid volledig.
Overige symptomen kunnen bestaan uit:
Er zijn geen vaste fasen verbonden aan het krijgen van een beroerte; sommige mensen krijgen echter een tijdelijke ischemische aanval (TIA), wat een waarschuwing kan zijn dat ze binnenkort een beroerte zullen krijgen. Een TIA wordt soms een ‘mini-beroerte’ genoemd omdat de symptomen dezelfde zijn als die van een beroerte, maar omdat de blokkade van het bloed naar de hersenen tijdelijk is, duurt het maar kort.
Een TIA beschadigt de hersencellen niet en veroorzaakt geen blijvende invaliditeit, maar wijst wel op een verhoogd risico op een volledige beroerte in de nabije toekomst.
Niet iedereen die een beroerte krijgt, krijgt eerst een TIA – maar als dat wel het geval is, is het belangrijk om onmiddellijk medische hulp te zoeken, omdat het een teken kan zijn dat er een beroerte op komst is. In een onderzoek van patiënten met een beroerte, gepubliceerd in het medische tijdschrift Neurology, werden 2.416 mensen onderzocht die een ischemische beroerte hadden gehad3. Van deze mensen hadden er 549 een TIA vóór hun beroerte, waarbij de meeste plaatsvonden binnen zeven dagen vóór de beroerte.
Symptomen van TIA zijn onder andere:
Op lange termijn zijn er een aantal mentale en fysieke problemen die kunnen optreden als gevolg van een beroerte4. Deze omvatten:
De ‘GAST’-test wordt vaak gebruikt om een beroerte vast te stellen. Let op de drie belangrijkste aangetaste lichaamsdelen: gezicht, armen en spraak, zoals beschreven in het hoofdstuk over de symptomen. Als een van deze tekenen zich voordoet, is het tijd om de hulpdiensten te bellen voor onmiddellijke medische hulp.
Denk aan het acroniem GAST:
Iedere beroerte is anders, en de drie “GAST”-symptomen kunnen gepaard gaan met een of meer van de bijkomende symptomen die worden genoemd in het hoofdstuk ‘Wat zijn de fasen van een beroerte?’.
Beroertes kunnen ischemisch zijn (wanneer de bloedtoevoer naar de hersenen is afgesneden) of hemorragisch (wanneer er een bloeding is in of rond de hersenen). De kans op een beroerte wordt groter met de leeftijd, en oudere mensen hebben een lagere overlevingskans.
Beroertes worden veroorzaakt door een beperking van de bloedtoevoer naar de hersenen, wat op verschillende manieren gebeurt, afhankelijk van het type beroerte.
Bij ischemische beroertes snijdt een blokkade de bloedtoevoer naar de hersenen af. Dit kan worden veroorzaakt door een bloedstolsel in een slagader die naar de hersenen leidt of in een klein bloedvat diep in de hersenen. Het kan ook het gevolg zijn van een stolsel dat vanuit een ander deel van het lichaam door de bloedbaan naar de hersenen stroomt.
Een hemorragische beroerte wordt ook wel hersenbloeding of herseninfarct genoemd, omdat deze wordt veroorzaakt door een bloeding in of rond de hersenen. Dit kan op twee manieren gebeuren:
Intracerebrale bloeding: Een bloedvat in de hersenen barst en veroorzaakt een bloeding in de hersenen.
Subarachnoïdale bloeding: Een bloedvat aan de oppervlakte van de hersenen barst, waardoor een bloeding ontstaat tussen de hersenen en de schedel.
De kans op een beroerte is groter voor mensen met een familiale voorgeschiedenis van beroertes, maar men denkt dat het eerder de risicofactoren voor een beroerte zijn die erfelijk zijn (zoals hoge bloeddruk en diabetes), dan de beroerte zelf5.
Het risico op een beroerte wordt beïnvloed door factoren die ofwel ‘niet-wijzigbaar’ zijn, wat betekent dat ze niet kunnen worden veranderd, ofwel ‘wijzigbaar’ zijn, wat betekent dat gedrag en keuzes ze kunnen beïnvloeden.
De twee niet-wijzigbare factoren – die te maken hebben met wie iemand is – die het risico op een beroerte kunnen beïnvloeden zijn:
Aanpasbare risicofactoren – factoren die kunnen worden beïnvloed of gecontroleerd – omvatten:
Hartaandoeningen zijn ook een belangrijke risicofactor voor het krijgen van een beroerte, en zijn een belangrijke doodsoorzaak na een beroerte. Als de hartaandoening erfelijk is, kan dit een niet-wijzigbare risicofactor zijn, maar sommige mensen kunnen hun levensstijl wijzigen om hun risico op een hartaandoening, en dus op een beroerte, te beïnvloeden.
Als het gaat om overlevingskansen na een beroerte, is leeftijd een van de meest invloedrijke factoren, want uit onderzoek blijkt dat het risico op overlijden als gevolg van een beroerte ongeveer verdubbelt met elke 10 levensjaren9. Een andere belangrijke factor is de duur van de beroerte. Eén onderzoek bracht beroerte in verband met een bijna vijfvoudige toename van het risico op overlijden tussen vier weken en één jaar na een beroerte, in vergelijking met de algemene bevolking, en een tweevoudige toename na één jaar10.
De overlevingskansen zijn de laatste tien jaar echter sterk verbeterd dankzij nieuwe behandelingen en betere zorg na beroertes11. Snelle behandeling helpt de kans op overleven te vergroten en het risico op langetermijneffecten te verminderen.
Om de beste kans op herstel te hebben, moeten artsen de diagnose van een beroerte zo snel mogelijk bevestigen.
De diagnose wordt gesteld door een reeks onderzoeken uit te voeren om eventuele gezondheidsproblemen die een beroerte kunnen veroorzaken (zoals hoge bloeddruk) op te sporen en hersenscans te maken om een beter beeld te krijgen van wat er in de hersenen gebeurt.
Als artsen een beroerte vermoeden, proberen ze binnen een uur na aankomst in het ziekenhuis een van de volgende soorten hersenscans te maken:
Andere onderzoeken die kunnen helpen bij de diagnose van een beroerte zijn:
Om te revalideren en te herstellen na een beroerte heb je tijd nodig. Het proces is voor iedereen anders, en houdt meestal in dat een team van specialisten doelen stelt om naartoe te werken. Het is belangrijk om actief betrokken te blijven bij het revalidatieplan voor de best mogelijke kans op herstel.
Iedere beroerte is anders, dus behandeling en herstel verschillen sterk per persoon. Herstel duurt vaak maanden en kan voor sommige slachtoffers van een beroerte zelfs jaren duren. Het begint in het ziekenhuis en er zijn vaak verschillende specialisten bij betrokken die helpen doelen te stellen waaraan gewerkt moet worden als onderdeel van het herstel.
Dit kan verdere onderzoeken inhouden om de artsen te helpen begrijpen wat nodig is. Deze onderzoeken kunnen bestaan uit:
Er is een reeks medicatie beschikbaar om beroertes te behandelen. Afhankelijk van het type beroerte kunnen verschillende opties worden gekozen.
In een noodsituatie wordt meestal trombolyse-medicatie, of ‘stolsel-verwijderende’ medicatie gebruikt. Het werkt door bloedstolsels op te lossen en het bloed weer naar de hersenen te laten stromen, en kan een positief effect hebben op het verminderen van schade door een beroerte als het binnen een paar uur na het begin van een beroerte wordt toegediend.
Andere behandelingen die later kunnen worden toegepast om verdere beroertes te helpen voorkomen, zijn onder meer:
Als iemand een hemorragische beroerte heeft gehad, kunnen artsen aanraden om bloeddrukmedicatie te nemen, om het risico op nieuwe beroertes te verminderen. Als ze al antistollingsmiddelen gebruikten, moeten ze worden behandeld om de effecten ervan ongedaan te maken en de kans op verdere bloedingen te verminderen.
De langetermijneffecten van een beroerte kunnen veelomvattend zijn, en een aantal therapieën kan een aanzienlijke invloed hebben op het herstel- en revalidatieproces.
Iedereen herstelt anders en heeft steun nodig van verschillende specialisten. Dit zijn bijvoorbeeld:
Er kunnen een aantal chirurgische ingrepen worden toegepast om een beroerte te behandelen. De juiste procedure hangt af van de oorzaak van de beroerte.
Gezond eten is cruciaal na een beroerte. Voeding kan een sleutelrol spelen bij het herstel door de bloeddruk en het cholesterolgehalte onder controle te helpen houden en een gezond lichaamsgewicht te helpen handhaven. Dit vermindert ook het risico op een nieuwe beroerte.
Mensen die een beroerte hebben overleefd, moeten streven naar een dieet dat rijk is aan granen, groenten en fruit, en gezonde zuivel en eiwitbronnen zoals yoghurt, mager vlees, vis, peulvruchten, noten en zaden. Ze moeten ook hun inname van bewerkte voedingsmiddelen, verzadigde vetten en transvetten verminderen.
Te veel zout kan leiden tot een verhoging van de bloeddruk. De zoutinname kan worden verminderd door bewerkte levensmiddelen (die vaak veel zout bevatten) te vermijden en de drang om zout aan voedsel toe te voegen, te weerstaan.
Actief blijven na een beroerte heeft veel voordelen. Deze omvatten:
Er zijn veel simpele veranderingen in de levensstijl die het risico op een beroerte kunnen helpen verminderen:
Er wordt veel onderzoek gedaan om nieuwe en doeltreffendere behandelingen voor beroertes te ontwikkelen, en wetenschappers willen vooral manieren ontdekken om de bloedtoevoer naar de hersenen te herstellen en hersencellen te beschermen tegen afsterven na een beroerte. Andere interessegebieden op het vlak van behandeling zijn het zoeken naar manieren om de revalidatie en het herstel na een beroerte te verbeteren.
Wat de preventie van beroertes betreft, proberen onderzoekers meer inzicht te krijgen in de risicofactoren voor beroertes. Er worden ook beeldvormingstechnieken gebruikt om meer te weten te komen over hoe een beroerte de hersenen aantast.
Shavelle R, Brooks J, Strauss D, Towfighi A. Long-term survival prognosis after stroke.
A practical guide for clinicians. Practical Neurology. Published February 2020. Accessed February 2021. https://practicalneurology.com/articles/2020-feb/long-term-survival-prognosis-after-stroke
CZS
Neuraxpharm
Contacteer ons
Word lid van onze mailinglijst
Ontvang de laatste updates van de Neuraxpharm blog.
Om toegang te krijgen tot deze informatie moet u inloggen met uw gebruikersnaam.
Geen account? Registreren
