De coronapandemie heeft een verwoestend effect gehad op de wereldwijde gezondheid en de naschokken daarvan zinderen nog na op zowel fysiek als mentaal vlak.
Wat zijn de gevolgen van de coronapandemie voor de mentale gezondheid?
De beperkingen om het virus onder controle te houden, in combinatie met economische onzekerheid, hebben een aanzienlijk effect gehad op de samenleving, waardoor de vrijheden werden ingeperkt en het isolement en de eenzaamheid toenamen.
De pandemie heeft ook de geestelijke gezondheidszorg in 93% van de landen wereldwijd verstoord, wat betekent dat mensen niet de hulp kregen die zij op een kritiek moment nodig hadden1.
De zorgen op korte termijn zijn duidelijk: mensen worstelen met wat er gebeurt, welke invloed het heeft op hun dierbaren en op de dagelijkse routines en gewoonten die de kern van hun bestaan vormden. Maar de blijvende schade zal nog lang na de voltooiing van de vaccinatiecampagnes moeten worden aangepakt.
EU-commissaris Stella Kyriakides verklaarde het volgende: “Dit heeft een hoge prijs, niet alleen voor de getroffenen, maar ook voor onze samenleving. Mentale gezondheid beïnvloedt hoe we denken, voelen en handelen – in elke fase van ons leven.
“Als klinisch psycholoog ben ik me scherp en pijnlijk bewust van de schadelijke gevolgen die de pandemie kan hebben voor de mentale gezondheid van ons allemaal, en hoewel we het risico nog niet kunnen inschatten, weten we dat de gevolgen op lange termijn aanzienlijk zijn.
“De caleidoscoop van mentale gezondheidsproblemen varieert van angst tot eenzaamheid en depressie. We moeten goed letten op de signalen die ons lichaam ons geeft2.”
De piek van deze ondermijnende factoren komt voort uit een zorgwekkende trend van toenemende behoeften, waarbij volgens rapporten één op de zes volwassenen in de Europese Unie – 84 miljoen mensen – vóór de pandemie met een of andere vorm van geestelijke gezondheidsproblemen te kampen had3.
De slechte mentale gezondheid kost de EU 4% van het BBP aan productiviteitsverlies en sociale uitgaven, waardoor werkgelegenheid en inkomen, belangrijke stabiliteitsfactoren voor het welzijn van de mentale gezondheid, onder druk komen te staan.
Angst en depressie zijn toegenomen door de ingrijpende verandering van omstandigheden als gevolg van de pandemie, waarbij mensen het gezelschap van hun geliefden, vrienden, familieleden en collega’s werd ontzegd. Voeg daaraan toe dat gezinnen hun kinderen thuisonderwijs moesten geven en getuige waren van de erosie van hun opleiding en uitholling van hun vriendschapsgroepen, en je hebt destabiliserende krachten die op elk aspect van het leven druk uitoefenen.
Dit leidt tot een toename en verergering van aandoeningen zoals slapeloosheid, depressie en stress, terwijl mensen met reeds bestaande aandoeningen ook kwetsbaarder zijn voor besmetting met COVID-19 en mogelijk een hoger risico lopen op ernstige gevolgen. Blootstelling aan het virus kan ook leiden tot neurologische problemen zoals delirium, onrust en beroertes.
Vijf manieren om je mentale gezondheid te verbeteren in tijden van corona
1. Beperking van blootstelling aan de media
De wereld wordt overspoeld met slecht nieuws, slecht geïnformeerde meningen en paniekverhalen, en met het wereldwijde bereik van sociale media is het gemakkelijk om alles negatief te bekijken. Doem-scrolling, ofwel het doorlopen van een hele reeks slecht nieuws op internetfeeds, is een verontrustende trend geworden die een enorme invloed kan hebben op ons humeur en welzijn. De WHO en anderen adviseren om op matige wijze informatie op te vragen, waarbij je je concentreert op een paar betrouwbare bronnen en grenzen stelt aan hoeveel je leest, kijkt of luistert4. Overweeg om automatische meldingen uit te schakelen, het gebruik van sociale media te beperken en alleen naar geselecteerde journaals te kijken.
2. Zorg goed voor jezelf
Fysiek afstand houden, een goede ademhaling en handen wassen zijn vitale aspecten van zelfzorg, maar gezond eten en het ontwikkelen van routines ondersteunen zowel het fysieke als het mentale welzijn. Het is essentieel om evenwichtig te eten om het immuunsysteem te stimuleren, en het aanhouden van vaste etenstijden geeft ook zin aan de dagen, vooral als je niet werkt of als je in isolatie zit. Systematische evaluaties van diëten hebben aangetoond dat slechte voeding, vanaf de eerste levensjaren, kan bijdragen tot een slechtere mentale gezondheid van kinderen en tieners5.
Slaap ondersteunt het immuunsysteem en bestrijdt lage energie, dus het is belangrijk om een omgeving te creëren waarin je gemakkelijk in slaap valt. Dit betekent onder andere het volgen van een slaapschema, het beperken van schermtijd ‘s avonds en het creëren van een rustige, koele temperatuur in de slaapkamer, vrij van computergadgets, om je sneller te ontspannen. Ademhalingsoefeningen kunnen ook spanning wegnemen en je gemakkelijker doen indommelen6.
3. Koester relaties
Onze familie, vrienden en collega’s op het werk zijn nu belangrijker dan ooit en wederzijdse steun is een inspirerend element van de manier waarop de samenleving op de pandemie heeft gereageerd. De Mental Health Foundation heeft de volgende tips om van hen een integraal onderdeel van een ondersteunend netwerk te maken7.
• Maak tijd vrij – Maak meer tijd vrij om je vrienden en familie op te zoeken.
• Wees aanwezig – Besteed echt aandacht aan de andere mensen in je leven en probeer je niet te laten afleiden door je telefoon of je werk of andere interesses.
• Luister – Neem in je op wat anderen zeggen en probeer het te begrijpen en je te richten op hun behoeften op dat moment.
• Laat naar je luisteren – Deel eerlijk hoe je je voelt, en laat je door anderen horen en ondersteunen.
• Herken ongezonde relaties – Schadelijke relaties kunnen ons ongelukkig maken. Als we dit inzien, kunnen we vooruitgang boeken en oplossingen vinden.
4. Focus op het positieve
Corona heeft onze mentale gezondheid op de proef gesteld en het kan moeilijk zijn om positief te blijven, maar de WHO, en anderen, raden aan om op zoek te gaan naar goed nieuws en dit te vieren, zoals mensen die corona hebben overleefd, de inspanningen van zorgpersoneel, liefdadigheidswerkers, onbaatzuchtige daden van burgers en het ongelooflijke werk van wetenschappers en farmaceutische bedrijven bij het onderzoek naar nieuwe vaccins en nieuwe behandelingen.
5. Roep professionele hulp in
Als je je nog steeds overweldigd voelt, kun je steun zoeken en ook al staat de gezondheidszorg onder druk, er zijn diensten die kunnen helpen. Dat kan een professionele hulpverlener zijn of steun van mensen die zelf ervaring hebben met mentale gezondheidsproblemen. Er zijn veel online mogelijkheden en hulplijnen in heel Europa, zodat je niet alleen op jezelf bent aangewezen met wat je dwars zit8. Houd er ook rekening mee dat een behandeling door een gediplomeerd arts altijd mogelijk is en dat de juiste, aan jouw behoeften aangepaste medicatie je door deze moeilijke tijden kan helpen.
Bronnen:
1. World Health Organization. The impact of COVID-19 on mental, neurological and substance use services. Accessed January 2021. https://www.who.int/publications/i/item/978924012455
2. European Commission. World Mental Health Day. October 2020. Accessed January 2021. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/statement_20_1865
3. Open Access Government. Beyond COVID-19: The call for a European mental health strategy. August 2020. Accessed January 2021. https://www.openaccessgovernment.org/beyond-covid-19-the-call-for-a-european-mental-health-strategy/93542/
4. World Health Organization. Mental health and psychosocial considerations during the COVID-19 outbreak. March 2020. Accessed January 2021. https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/mental-health-considerations.pdf
5. O’Neil A, Quirk SE, Housden S, et al. Relationship between diet and mental health in children and adolescents: a systematic review. Am J Public Health. 2014;104(10):e31-e42. doi:10.2105/AJPH.2014.302110
6. Medalie L. Why it is important to get a good night’s sleep during the coronavirus outbreak. University of Chicago, April 2020. Accessed January 2021. https://www.uchicagomedicine.org/forefront/coronavirus-disease-covid-19/advice-for-sleeping-well-during-the-covid-19-outbreak
7. Mental Health Foundation. Nurturing our relationships during the coronavirus pandemic. January 2020. Accessed January 2021. https://www.mentalhealth.org.uk/coronavirus/nurturing-our-relationships-during-coronavirus-pandemic
8. Mental Health Europe. Helplines and Services to support your mental health in COVID-19. Accessed January 2021. https://www.mhe-sme.org/library/helplines/
