Depressie is één woord waar je veel verschillende betekenissen aan kunt geven. Het is een stemmingsstoornis die een invloed kan hebben op elk aspect van het leven, maar toch duidelijk individuele kenmerken heeft.
Van somberheid tot gevoelens van wanhoop of hulpeloosheid, het effect ervan varieert van een milde verstoring tot een ernstigere, levensbedreigende invloed.
Periodes van verdriet en stemmingswisselingen maken deel uit van onze natuurlijke reactie op tegenslagen, maar als ze blijven duren, worden ze beschouwd als een depressie en kunnen ze een aanzienlijk negatief effect hebben op het gezinsleven, relaties, werk en gezondheid.
Depressie komt veel voor. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie lijden er wereldwijd meer dan 264 miljoen mensen van alle leeftijden aan een depressie1. De last van depressie en andere psychische aandoeningen neemt toe en elk jaar krijgt 25% van de Europese bevolking te maken met een depressie of angststoornis2.
De triggers kunnen legio en gevarieerd zijn. Onderzoeken hebben bevestigd dat grote factoren zoals dakloosheid, werkloosheid, gebrek aan onderwijs en kansen een grote bijdrage leveren tot tot geestelijke gezondheidsproblemen bij jonge Europeanen. Maar ook schijnbaar kleinere incidenten of verstoringen in relaties kunnen een depressie inluiden.
Eurofound, een EU-agentschap voor de verbetering van de levens- en arbeidsomstandigheden, heeft vastgesteld dat 14% van de jongvolwassenen het risico loopt op een depressie, terwijl 4% van de mensen in de leeftijdscategorie van 15 tot 24 jaar in Europa al in de greep is van een chronische depressie3.
Het is niet gemakkelijk om de oorzaken van depressie te herkennen en ermee om te gaan, en er rust nog steeds een taboe op het zoeken naar hulp, zodat miljoenen mensen in stilte lijden, ook al zijn er doeltreffende behandelingen beschikbaar.
Met een vriend of familielid over problemen praten is een belangrijke, maar vaak moeilijke eerste stap. Daarbij komt dat de meeste mensen zich schamen of aarzelen om hulp te bieden omdat ze niet begrijpen hoe ze contact moeten zoeken of dat ze het gevoel hebben dat ze niet beschikken over de vaardigheden om een verschil te maken.
Ondersteuning door gelijken, een vriend of familielid, is een van de meest doeltreffende eerste stappen in een behandeltraject dat Cognitieve Gedragstherapie (CGT), interpersoonlijke psychotherapie en zorgvuldig toegepaste antidepressie-medicatie kan omvatten.
Vijf tips om een vriend met een depressie te helpen
1. Let goed op de signalen
Afgezien van somberheid en/of een slecht humeur zijn er andere signalen die een vroegtijdige waarschuwing zijn voor het opkomen van een depressie. Iemand kan depressief zijn als hij geen interesse meer heeft in dingen waar hij normaal gezien wel plezier aan beleeft, lusteloos is, te veel eet of niet meer eet, moeite heeft met zich concentreren of slapen, of zich isoleert van familie en vrienden.
2. Hoe begin je een gesprek
Het juiste moment en de juiste woorden vinden om een gesprek over depressie aan te gaan kan moeilijk zijn, dus het is de moeite waard enkele zinnen te kiezen waaruit blijkt dat je je zorgen maakt over hem of haar en wilt weten hoe het gaat.
Het vinden van de juiste tijd en plaats kan het gemakkelijker maken, zoals het aankaarten wanneer de persoon ontspannen is en op een tijdstip en plaats waar er geen afleidingen zijn.
De liefdadigheidsorganisatie Age UK stelt het volgende: “Je kunt je ongemakkelijk voelen om een gevoelig onderwerp aan te snijden, vooral als de persoon over wie je je zorgen maakt niet vaak over zijn of haar emoties praat. Leg uit waarom je bezorgd bent, maar vermijd een diagnose te stellen of oplossingen op te dringen4.” Gebruik woorden die hij of zij begrijpt en waarmee hij of zij zich kan identificeren.
3. Bied een luisterend oor
Een goede luisteraar zijn is een daad van vriendschap en de waarde daarvan mag nooit worden onderschat. We weten allemaal dat alleen al over een probleem praten de spanning kan verminderen en het minder somber kan doen lijken, dus de kans is groot dat ze zich openstellen.
Depressie kan een complex kluwen van emoties zijn en meelevend luisteren, zonder te oordelen, is veel doeltreffender dan proberen het te ontrafelen en actieplannen op te stellen.
Bied liever steun dan oplossingen voor te stellen, maar wees betrokken bij wat je hoort en reageer waar mogelijk voorzichtig en met medeleven.
Moedig de persoon aan om professionele hulp te zoeken, het is geen schande om te vragen behandeld te worden en, indien nodig, ondersteuning met medicatie te vragen, aangepast aan de behoeften van de persoon. Een tijdige en correcte opvolging door een deskundige arts kan zeer nuttig zijn om de precieze aard van de aandoening vast te stellen en het juiste behandelingsplan op te stellen.
4. Houd contact
De donkere wolken trekken waarschijnlijk niet weg na één gesprek. Houd contact zodat hij of zij weet dat je er bent en om hem of haar geeft, maar niet elk gesprek hoeft over depressie te gaan.
Laten weten dat hij of zij belangrijk voor je is, stimuleert en je kunt positiviteit delen en hem of haar voorzichtig herinneren aan goede tijden en zijn of haar kwaliteiten. Depressie kan isolerend en eenzaam zijn, dus regelmatig contact kan het effect ervan verminderen.
Als je met die persoon samenwoont, zijn er meer kansen om met kleine gebaren van vriendelijkheid te benadrukken dat je om hem of haar geeft.
5. Zorg voor jezelf
Het kan veel energie kosten om te zorgen voor een geliefde die depressief is. Je moet misschien meer praktische zaken voor hen regelen en omgaan met je eigen zorgen, dus het is belangrijk dat je gezond blijft en tijd voor jezelf hebt.
Ontspan of oefen mindfulness en neem af en toe een pauze. Je hebt emotionele energie nodig om een geliefde of vriend te steunen in tijden van nood.
Bronnen:
1. World Health Organization. Depression. January 2020. Accessed January 2021. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/depression
2. World Health Organization Regional Office for Europe. Depression in Europe: facts and figures. October 2012. Accessed January 2021. https://www.euro.who.int/en/health-topics/noncommunicable-diseases/mental-health/news/news/2012/10/depression-in-europe/depression-in-europe-facts-and-figures
3. Eurofound. Crisis point: Well-being of young people still defined by the economic crisis. July 2019. Accessed January 2021. https://www.eurofound.europa.eu/news/news-articles/crisis-point-well-being-of-young-people-still-defined-by-the-economic-crisis?&utm_campaign=quality-of-life-and-public-services&utm_content=ef19041&utm_source=twitter&utm_medium=social-network
4. Age UK. Depression and Anxiety. Accessed January 2021. https://www.ageuk.org.uk/information-advice/health-wellbeing/conditions-illnesses/depression-anxiety/
