De definitie in het woordenboek doet het geen recht aan. Chronische pijn is een complexe aandoening die zelden snel wordt opgelost en vaak zowel emotionele als fysieke oplossingen vereist.
De pijn kan variëren van doffe, continue pijnen tot scherpe aanvallen en een brandend gevoel in de getroffen gebieden van eender welk lichaamsdeel, en om chronisch te zijn moet de pijn – in een constante of intermitterende toestand – minstens 12 weken duren.
Belangrijke oorzaken van chronische pijn zijn musculoskeletale problemen, migraine en hoofdpijn, fibromyalgie, artritis, kanker, diabetes en neurologische aandoeningen, maar subjectieve en persoonlijke elementen maken het moeilijk om een onderliggende oorzaak vast te stellen en het effect ervan te meten.
Maar de last ervan is duidelijk, want het verstoort iemands fysieke en mentale functioneren met verwoestende gevolgen, waarbij de problemen uitstralen naar familie, vriendengroepen en werk.
Chronische pijn is een belangrijke oorzaak van invaliditeit en kan alle aspecten van het leven aantasten. Pain Alliance Europe, een organisatie van medische experts en patiëntengroepen, schat dat 95 miljoen mensen in Europa met chronische pijn leven en regelmatig te maken hebben met discriminatie en stigmatisering op het werk en in hun sociale leven1.
De verstrekkende gevolgen van leven met chronische pijn werden benadrukt door The Pain Proposal, een onafhankelijke groep van Europese experts, die onderzoeken heeft verzameld waaruit blijkt dat patiënten in een sociaal isolement leven, zich zorgen maken over relaties, bang zijn om hun job te verliezen en een negatieve invloed hebben ervaren van vrienden en familie2.
Dit werd versterkt door een onderzoek, gepubliceerd in het European Journal of Pain3 dat de impact op mensen met chronische pijn vastlegde:
21% was gediagnosticeerd met een depressie
61% was minder in staat of niet in staat om buitenshuis te werken
19% had zijn job verloren en 13% was van job veranderd
Slechts 2% werd behandeld door een specialist in pijnbestrijding
33% kreeg geen enkele behandeling
Pijn is lang beschouwd als een symptoom in plaats van een aandoening op zich, maar dankzij de campagne van de Europese Pijn Federatie, die 20.000 artsen en onderzoekers vertegenwoordigt, is chronische primaire pijn door de Wereldgezondheidsorganisatie erkend als een ziekte.
Volgens experts kan de nieuwe status leiden tot meer voorzieningen voor patiënten en tot snellere diagnoses en behandelingen.
De aanpak van pijn is een van de moeilijkste taken voor artsen, omdat de oorzaak en het gevolg ervan onduidelijk zijn en nog worden verergerd door de stress die de pijn bij de patiënten veroorzaakt. Reumatologie-expert dr. Leslie J. Crofford, observeerde het volgende: “Als je 90% van de pijn van een patiënt wegneemt, is de resterende 10% nog steeds 100%. Dit herinnert ons eraan dat elke pijn nog steeds pijn is.” Ze voegde daaraan toe: “Wanneer de pijn chronisch wordt, is het doel in de meeste gevallen de pijn eerder beheersen dan wegnemen4.”
De complexe wirwar van fysieke en mentale symptomen van chronische pijn leidt tot een aanzienlijke vermindering van de levenskwaliteit. Maar er zijn behandelingen en ondersteuningsmechanismen die de toestand kunnen helpen stabiliseren en de geneeskunde pakt chronische pijn nu dringend aan.
Technieken voor de beheersing van chronische pijn
Ontspannen en ademhalen
Chronische pijn kan spierspanning en krampen veroorzaken, terwijl het gevoel van gebrek aan controle over het pijnniveau een extra laag stress introduceert die de aandoening alleen maar verergert.
Ontspanningstechnieken zijn essentiële hulpmiddelen om de stress van spieren en gewrichten te verlichten, de pijnsignalen die door de hersenen worden uitgezonden te onderbreken en een gevoel van kalme controle te bevorderen.
Het kan enige tijd duren om ze te leren en je moet ze dagelijks gebruiken. Maar patiënten spreken van minder pijn, een afgifte van endorfine die de pijn op natuurlijke wijze neutraliseert en meer slaap.
Ontspanning moet plaatsvinden in een rustige, ontspannen omgeving zonder storende elementen en diep ademhalen is een van de meest doeltreffende manieren om dat te bereiken. Het regelmatige ritme van de ademhalingen ontspant de spieren en kan worden ingezet met visualisatie-oefeningen, zoals het voorstellen van een zandkorrel tussen wijsvinger en duim en deze tegelijk ronddraaien met een ademhalingscyclus.
Ademhalingspatronen veranderen tijdens perioden van pijn, ze worden korter en oppervlakkiger. Door het proces te vertragen en je te concentreren op de fysieke aspecten van een langzame, vloeiende inademing door de neus en uitademing door de mond ontspant het lichaam.
Het is een kwestie van regelmatig oefenen en uitproberen om de juiste combinaties te vinden die ontspanning bevorderen, zoals rustgevende muziek opzetten of aan een favoriete plek of landschap denken.
Zodra je deze technieken hebt ontwikkeld, kunnen ze in het openbaar worden toegepast om de gevolgen van stress door de druk van het dagelijkse leven tot een minimum te beperken.
Behandeling en medicatie
Aarzel niet om professionele hulp te zoeken als je het gevoel hebt dat je de pijn niet aankunt. Het is geen schande om een gepersonaliseerde behandeling te vragen, en een deskundig arts kan een therapie voorstellen die rekening houdt met jouw specifieke behoeften. Chronische pijn kan een grote belemmering zijn om een normaal, volwaardig leven te leiden en als de juiste medische behandeling je in die richting kan helpen, vraag er dan gerust naar bij je arts.
Muziek verzacht chronische pijn
De literaire regel “Muziek heeft de charme om een wild beest te kalmeren” is een citaat uit een 17e eeuwse tragedie, maar heeft een actuele betekenis als het om pijn gaat. We weten allemaal dat onze stemming kan worden versterkt, of verlevendigd, door muziek. Onderzoek heeft aangetoond dat een muzikale interventie van slechts 20 tot 30 minuten al een positief effect heeft op pijn5.
Muziektherapie wordt regelmatig gebruikt om neurologische aandoeningen te behandelen, omdat het de neurale netwerken in de hersenen activeert die verband houden met beloning en emotie. Het kan de pijnperceptie verminderen en depressies verlichten om een betere beheersing van de pijn te bevorderen.
Lichaamsbeweging
Lichaamsbeweging houdt je spieren, pezen en gewrichten soepel en fysieke activiteit kan de gevolgen van chronische pijn verminderen. Maar je kunt best een arts raadplegen om er zeker van te zijn dat een nieuwe trainingsroutine niet te inspannend is en om ervoor te zorgen dat deze geleidelijk aan toeneemt om letsel te voorkomen.
Het lichaam wordt zwak door een gebrek aan fysieke activiteit, wat de perceptie van pijn kan verhogen. Dus zelfs een licht fitnessprogramma kan helpen, omdat het ook je gewicht onder controle houdt en het risico op hart- en vaatziekten vermindert.
Bij lichaamsbeweging komen ook stemmingsverbeterende endorfines vrij, die pijnsignalen neutraliseren en afleiden van de symptomen.
Een betere conditie is een goed streven dat samengaat met gezonde voeding.
Eet gezond
Evenwichtige voeding, met vers fruit en verse groenten, vette vis met omega-3-vetten en mager vlees, helpt je gewicht onder controle te houden, de bloedsuikerspiegel te verbeteren en beschermt tegen ontstekingen, wat allemaal kan bijdragen tot het verlaten van het pijnniveau.
De basisrichtlijn is om een mediterraan dieet te volgen en er zijn verschillende medisch onderzochte kookboeken beschikbaar met recepten en informatie. Het beste advies is om helemaal niet te roken, de consumptie van junkfood drastisch te verminderen en alcohol met mate te drinken.
De Europese Pijn Federatie stelt dat goede voeding de functie van het zenuwstelsel, het immuunsysteem en het endocriene systeem kan verbeteren, terwijl het verliezen of behouden van gewicht de belasting op de gewrichten vermindert6.
Meer vezels in je voeding en ervoor zorgen dat je voldoende water drinkt zijn kernelementen van een gezond dieet.
Noteer je pijn
Het bijhouden van de cycli en de pijnniveaus geeft de arts essentiële informatie om een diagnose te stellen en therapieën voor te schrijven. Het biedt ook een zekere mate van controle, omdat het pijnpatronen en hun triggers identificeert.
Pijn komt zelden op vaste tijdstippen voor of gedraagt zich zelden hetzelfde, maar een pijndagboek – met gebeurtenissen gemarkeerd van 1 tot 10 om de ernst ervan aan te geven – geeft een identiteit aan het ritme en alleen al die kennis kan stimulerend werken.
Als je een arts nauwkeurig kunt vertellen hoe je je op verschillende dagen voelde, krijgt hij of zij ook belangrijke inzichten die niet beschikbaar zijn als de herinnering van de patiënt een reeks vage gedachten is. De progressie van de aandoening en de reactie op eventuele therapieën kunnen nauwkeuriger worden beoordeeld, waardoor er meer mogelijkheden ontstaan om de chronische pijn onder controle te krijgen.
Doe het niet alleen
Medische hulp krijgen is essentieel om een manier te vinden om met chronische pijn om te gaan, maar de steun van familie, vrienden en lotgenoten kan ook een enorme rol spelen bij het verminderen van de last.
Een onderzoek wees uit dat fibromyalgiepatiënten die een partner hadden, aanzienlijk minder pijn ervoeren dan degenen die alleen waren. Dit is belangrijk omdat veel mensen met chronische pijn de drang voelen om zich af te zonderen van vrienden en familie.
Schaamte en schuldgevoel zijn veelvoorkomende emoties die mensen ertoe aanzetten minder contact te zoeken, maar leren over je aandoening en de pijn ervan, zodat je het aan anderen kunt uitleggen, kan stimulerend werken. Door mythes te ontkrachten met feiten en duidelijke informatie kunnen zij het ook begrijpen en gemakkelijker hulp bieden.
In de meeste landen zijn er ook steungroepen, die de moeite waard zijn omdat je er met anderen kunt praten die gelijkaardige ervaringen hebben en van hen strategieën kunt leren om ermee om te gaan.
Andere behandelingen
Acupunctuur, mindfulness en massage zijn reguliere pijnbestrijdingsbehandelingen, maar er zijn steeds meer gadgets die zenuwen stimuleren en pijnsignalen verstoren.
De meest gebruikte zijn TENS-apparaten – Transcutane elektrische zenuwstimulatie – die vroeger grote machines waren, maar nu in een reeks draagbare apparaten verkrijgbaar zijn.
Medisch advies is nog steeds de meest doeltreffende manier om pijn te verminderen, maar hulpmiddelen en alternatieve therapieën kunnen een ondersteunende rol spelen.
Bronnen:
1. Pain Alliance Europe. Survey on Chronic Pain 2017: Diagnosis, treatment and impact of pain. June 2017. Accessed January 2021. https://www.pae-eu.eu/wp-content/uploads/2017/12/PAE-Survey-on-Chronic-Pain-June-2017.pdf
2. European Pain Federation. Pain Proposal. Improving the current and future management of chronic pain. Accessed January 2021. https://europeanpainfederation.eu/wp-content/uploads/2016/06/pain_proposal.pdf
3. Breivik, H., Collett, B., Ventafridda, V., Cohen, R. and Gallacher, D. Survey of chronic pain in Europe: Prevalence, impact on daily life, and treatment. European Journal of Pain. 2005;10: 287-287. doi: 10.1016/j.ejpain.2005.06.009
4. Crofford LJ. Chronic Pain: Where the Body Meets the Brain. Trans Am Clin Climatol Assoc. 2015;126:167-183.
5. Richard-Lalonde M, Gélinas C, Boitor M, et al. The Effect of Music on Pain in the Adult Intensive Care Unit: A Systematic Review of Randomized Controlled Trials. J Pain Symptom Manage. 2020;59(6):1304-1319.e6. doi:10.1016/j.jpainsymman.2019.12.359
6. International Association for the Study of Pain. Nutrition and Chronic Pain Factsheet. Accessed January 2021. https://europeanpainfederation.eu/wp-content/uploads/2020/03/European-Year-2020-Nutrition-and-Chronic-Pain-Fact-Sheet.pdf
