Η κατάθλιψη είναι μια λέξη που φέρει τεράστιο νόημα. Είναι μια διαταραχή της διάθεσης που μπορεί να αγγίξει κάθε πτυχή της ζωής μας, αλλά έχει πολύ συγκεκριμένα χαρακτηριστικά.
Από την πεσμένη διάθεση μέχρι τα αισθήματα απελπισίας ή ανικανότητας, οι επιπτώσεις της κυμαίνονται από ήπιες ενοχλήσεις έως πιο σοβαρά συμπτώματα που μπορεί να απειλήσουν μέχρι και τη ζωή ενός ανθρώπου.
Τα διαστήματα θλίψης και διακυμάνσεων της διάθεσης αποτελούν μέρος του φυσικού μας μηχανισμού αντίδρασης στις αντιξοότητες. Όμως, εάν επιμένουν, κατηγοριοποιούνται ως κατάθλιψη και μπορεί να έχουν σημαντικό αρνητικό αντίκτυπο στην οικογενειακή ζωή, τις σχέσεις, την εργασία και την υγεία.
Η κατάθλιψη είναι μια συχνή πάθηση. Πάνω από 264 εκατομμύρια άνθρωποι όλων των ηλικιών πάσχουν από κατάθλιψη σε όλον τον κόσμο, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. 1 Η επιβάρυνση που προκαλεί η κατάθλιψη και άλλες ψυχικές παθήσεις αυξάνεται: Κάθε χρόνο, το 25% του πληθυσμού της Ευρώπης παρουσιάζει κατάθλιψη ή άγχος. 2
Μπορεί να έχει πολλούς και διάφορους παράγοντες πυροδότησης. Επιστημονικές μελέτες έχουν επιβεβαιώσει ότι παράγοντες όπως η έλλειψη στέγης, η ανεργία, η έλλειψη εκπαίδευσης και η στέρηση ευκαιριών συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι νέοι με την ψυχική τους υγεία. Όμως, περιστατικά που φαίνεται να έχουν μικρότερη βαρύτητα ή αλλαγές στις διαπροσωπικές σχέσεις μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε κατάθλιψη.
Το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα για τη Βελτίωση των Συνθηκών Διαβίωσης και Εργασίας (Eurofound), ένας οργανισμός της ΕΕ που επιδιώκει τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας, κατέγραψε ότι το 14% των νεαρών ενηλίκων διατρέχουν κίνδυνο εκδήλωσης κατάθλιψης, ενώ το 4% των ατόμων ηλικίας 15 έως 24 ετών στην Ευρώπη αντιμετωπίζουν ήδη τη δίνη της χρόνιας κατάθλιψης. 3
Η αναγνώριση και ο εντοπισμός των αιτίων της κατάθλιψης δεν είναι εύκολη υπόθεση, ενώ παράλληλα ο στιγματισμός των ανθρώπων που ζητούν βοήθεια συνεχίζεται. Συνεπώς, εκατομμύρια άνθρωποι υποφέρουν σιωπηλά, παρόλο που υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπείες.
Το να μιλήσει κανείς σε έναν φίλο ή μέλος της οικογένειας για τα θέματα που αντιμετωπίζει είναι ένα σημαντικό, αλλά συχνά δύσκολο, απαραίτητο πρώτο βήμα. Αυτή η δυσκολία αυξάνεται επειδή οι περισσότεροι άνθρωποι αισθάνονται αμηχανία ή διστάζουν να προσφέρουν βοήθεια, επειδή δεν ξέρουν πώς να επικοινωνήσουν ουσιαστικά ή πιστεύουν ότι δεν έχουν τις απαραίτητες δεξιότητες για να αλλάξουν κάτι.
Η υποστήριξη από φίλους ή μέλη της οικογένειας είναι ένα από τα πιο αποτελεσματικά πρώτα βήματα σε μια θεραπευτική διαδρομή που μπορεί να περιλαμβάνει γνωστική συμπεριφορική θεραπεία (ΓΣΘ – CBT), διαπροσωπική ψυχοθεραπεία και προσεκτική χορήγηση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων.
Πέντε συμβουλές για το πώς να βοηθήσετε έναν φίλο που έχει κατάθλιψη
Να παρατηρείτε
Εκτός από την πεσμένη ή/και κακή διάθεση, υπάρχουν και άλλες προειδοποιητικές ενδείξεις για την εξέλιξη της κατάθλιψης: Ένας άνθρωπος μπορεί να έχει κατάθλιψη εάν αρχίσει να αδιαφορεί για πράγματα που συνήθως απολαμβάνει, αν είναι απαθής, αν τρώει πάρα πολύ ή πολύ λίγο, αν έχει πρόβλημα με τη συγκέντρωση ή με τον ύπνο, ή αν απομακρύνεται από οικογένεια και φίλους.
Πώς να ξεκινήσετε μια συζήτηση
Επειδή μπορεί να είναι δύσκολο να βρείτε τη σωστή στιγμή και τις σωστές λέξεις για να ξεκινήσετε μια συζήτηση για την κατάθλιψη, αξίζει να επιλέξετε μερικές φράσεις που δείχνουν ότι ανησυχείτε για το αγαπημένο σας πρόσωπο και θέλετε να μάθετε σε τι κατάσταση βρίσκονται.
Η συζήτηση μπορεί να γίνει πιο εύκολη αν βρείτε τον σωστό χρόνο και τόπο, για παράδειγμα αναφέροντας το θέμα όταν το αγαπημένο σας πρόσωπο είναι χαλαρό, σε μια στιγμή και ένα μέρος που δεν θα σας διακόψει κανείς.
Σύμφωνα με τη φιλανθρωπική οργάνωση Age UK: «Μπορεί να αισθάνεστε άβολα όταν αναφέρεστε σε ένα ευαίσθητο θέμα, ειδικά αν το πρόσωπο για το οποίο ανησυχείτε δεν μιλάει συχνά για τα συναισθήματά του. Εξηγήστε του γιατί ανησυχείτε, αλλά αποφύγετε να κάνετε διαγνώσεις του προβλήματός του ή να δώσετε με το ζόρι λύσεις.» 4 Να χρησιμοποιείτε λεξιλόγιο που κατανοεί και βρίσκει ουσιαστικό το αγαπημένο σας πρόσωπο.
Να ακούτε προσεκτικά
Το να είστε καλός ακροατής είναι μια πράξη καλοσύνης και η αξία της δεν πρέπει να υποτιμάται ποτέ. Όλοι γνωρίζουμε ότι με το να συζητηθεί ακόμη και μόνο ένα πρόβλημα, μπορεί να μειωθεί η ένταση και να φαντάζει λιγότερο ζοφερό. Για αυτό, όταν είστε στο πλευρό του αγαπημένου σας προσώπου, του δίνεται η ευκαιρία να σας μιλήσει ανοιχτά.
Καθώς η κατάθλιψη μπορεί να εκφράζεται μέσα ένα περίπλοκο σύμπλεγμα συναισθημάτων, το να είναι κανείς συμπονετικός ακροατής, χωρίς να κρίνει, μπορεί να βοηθήσει πολύ περισσότερο από μια απόπειρα να ξεμπερδέψει αυτά τα συναισθήματα και να δημιουργεί σχέδια δράσης.
Να προσφέρετε υποστήριξη αντί για λύσεις, αλλά να συμμετέχετε ενεργά στη συζήτηση και να απαντάτε με προσοχή και συμπόνια, όποτε είναι δυνατόν.
Ενθαρρύνετε το αγαπημένο σας πρόσωπο να ζητήσει βοήθεια από ειδικούς επαγγελματίες. Δεν υπάρχει λόγος να ντρέπεται κανείς να ζητήσει θεραπεία και, εφόσον χρειαστεί, υποστήριξη με φάρμακα προσαρμοσμένα στις ανάγκες του. Η έγκαιρη και σωστή παρακολούθηση από έναν εξειδικευμένο γιατρό μπορεί να συμβάλλει πολύ στο να προσδιοριστεί η ακριβής φύσης της πάθησης και στον σχεδιασμό του σωστού πλάνου θεραπείας.
Να κρατάτε επαφή
Το σκοτάδι της κατάθλιψης συνήθως δεν διαλύεται ύστερα από μία μόνο συζήτηση. Να κρατάτε επαφή με το αγαπημένο σας πρόσωπο, ώστε να γνωρίζει ότι είστε στο πλευρό του και νοιάζεστε, αλλά δεν είναι ανάγκη σε κάθε κουβέντα να γίνεται αναφορά στην κατάθλιψη.
Όταν θυμίζετε στο αγαπημένο σας πρόσωπο πόσο σημαντικό ρόλο παίζει στη ζωή σας, το βοηθάτε να νιώσει σιγουριά, ενώ μπορείτε επίσης να μοιραστείτε τη θετική σας στάση και να του υπενθυμίζετε χωρίς πίεση τις καλές περιόδους και τα χαρακτηριστικά τους. Επειδή η κατάθλιψη μπορεί να οδηγήσει στην απομόνωση και τη μοναξιά, η τακτική επαφή μπορεί να μειώσει τις επιπτώσεις της.
Αν ζείτε με ένα αγαπημένο πρόσωπο που πάσχει από κατάθλιψη, υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες να του δείχνετε ότι νοιάζεστε, εκφράζοντας καλοσύνη με μικρές χειρονομίες.
Να φροντίζετε τον εαυτό σας
Η φροντίδα ενός αγαπημένου προσώπου που πάσχει από κατάθλιψη μπορεί να γίνει εξουθενωτική. Πέρα από το ότι πρέπει να αντιμετωπίσετε την ανησυχία σας για το αγαπημένο σας πρόσωπο, ίσως χρειαστεί και να το βοηθήσετε περισσότερο και σε πρακτικά θέματα. Για αυτό είναι σημαντικό να διατηρείστε σε καλή υγεία και να αφιερώνετε χρόνο στον εαυτό σας.
Να χαλαρώνετε ή να εξασκείστε στην ενσυνειδητότητα και να κάνετε διαλείμματα. Χρειάζεστε συναισθηματική ενέργεια για να μπορείτε να στηρίζετε ένα αγαπημένο πρόσωπο ή φίλο σας, όταν το χρειάζεται.
Παραπομπές:
- World Health Organization. Depression. January 2020. Accessed January 2021. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/depression
- World Health Organization Regional Office for Europe. Depression in Europe: facts and figures. October 2012. Accessed January 2021. https://www.euro.who.int/en/health-topics/noncommunicable-diseases/mental-health/news/news/2012/10/depression-in-europe/depression-in-europe-facts-and-figures
- Eurofound. Crisis point: Well-being of young people still defined by the economic crisis. July 2019. Accessed January 2021. https://www.eurofound.europa.eu/news/news-articles/crisis-point-well-being-of-young-people-still-defined-by-the-economic-crisis?&utm_campaign=quality-of-life-and-public-services&utm_content=ef19041&utm_source=twitter&utm_medium=social-network
- Age UK. Depression and Anxiety. Accessed January 2021. https://www.ageuk.org.uk/information-advice/health-wellbeing/conditions-illnesses/depression-anxiety/
