Otępienie dotyczy głównie ludzi w starszym wieku i jest spowodowane kilkoma różnymi chorobami, które mają wpływ na pamięć i czynność mózgu. Dowiedz się więcej o głównych rodzajach otępienia, jego typowych objawach oraz o tym, co możesz zrobić, aby mu zapobiec.
Neuraxpharm oferuje alternatywne leki stosowane w leczeniu otępienia. Dzięki temu lekarz, po określeniu specyficznych potrzeb, może przepisać produkt najlepiej dostosowany do twoich wymagań i stanu.
Otępienie to termin o szerokim zakresie, który stosuje się w opisie wielu różnych chorób wpływających na mózg. Jest przyczyną pogorszenia funkcji poznawczych wykraczającego poza to, co uważa się za efekt normalnego starzenia się. Termin “otępienie” odnosi się do zespołu wspólnych objawów, w tym do ubytków pamięci i trudności z innymi czynnościami dotyczącymi myślenia, takimi jak wysławianie się, rozwiązywanie problemów i podejmowanie decyzji. Objawy mogą się jednak znacznie różnić w zależności od różnych postaci otępienia. Czasami u osób z otępieniem występują również zmiany nastroju i zachowania.
Chociaż otępienie może dotyczyć osób młodszych, przeważnie dotyka ono osoby starsze i jest jedną z głównych przyczyn niepełnosprawności i uzależnienia od innych osób wśród starszego pokolenia. Nie jest to jednak naturalna część procesu starzenia się i może mieć poważny wpływ na styl życia osób, u których zdiagnozowano tę chorobę, a także ich rodzin i opiekunów.
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podaje, że na otępienie cierpi około 50 milionów osób na całym świecie, a każdego roku odnotowuje się prawie 10 milionów nowych przypadków. W Europie otępienie rozpoznaje się obecnie u około 10 milionów osób i oczekuje się, że liczba ta podwoi się do 2030 r.
Specyficzne objawy doświadczane przez osoby z otępieniem będą zależeć od choroby, która je powoduje i od części mózgu, które są nim dotknięte.
Utrata pamięci jest jednym z najczęstszych i najbardziej znanych objawów otępienia, ale istnieje wiele innych symptomów, których należy poszukiwać.
Typowe objawy mogą obejmować:
Jeśli ktoś doświadcza uporczywych problemów z pamięcią, które uważa się za gorsze niż te, których można się spodziewać po wieku danej osoby, ale nadal jest w stanie kontynuować codzienne czynności, to rozpoznaje się łagodne zaburzenia poznawcze (MCI – Mild Cognitive Impairment – MCI). Chociaż u osób z MCI często występuje choroba Alzheimera lub inna postać otępienia, to nie dotyczy to wszystkich osób z łagodnymi zaburzeniami poznawczymi. To stadium jest również określane jako faza prodromalna.
W związku z tym początek występowania otępienia można ogólnie podzielić na trzy stadia: wczesne, pośrednie i późne.
Wiele postaci otępienia ma charakter postępujący, zatem jego wczesne objawy są często dość subtelne, stopniowo nasilając się w czasie. Wczesne objawy mogą obejmować zapominalstwo i utratę poczucia czasu, ale często przeocza się je lub traktuje jako normalne cechy starzenia się.
W stadium pośrednim objawy stają się bardziej zauważalne – na przykład jest to zapominanie imion lub zgubienie się we własnym domu. Codzienne czynności, takie jak ubieranie się czy robienie obiadu, mogą stać się zbyt trudne. Częstsze mogą być również zmiany w zachowaniu, takie jak błąkanie się bez powodu lub urojenia.
Późne stadium otępienia jest bardziej dotkliwe i często prowadzi do tego, że dana osoba staje się bardzo zależna od innych oraz bierna. Może nie rozpoznawać bliskich osób, nie mieć pojęcia o czasie i miejscu, a także mieć problemy z chodzeniem i komunikowaniem się. Na tym etapie osoby z otępieniem wymagają zazwyczaj opieki całodobowej. W przypadku niektórych osób zachowanie może zmienić się na tyle, że ich osobowość wydaje się zupełnie inna i to może być jeden z najtrudniejszych do zaakceptowania przez rodzinę i przyjaciół aspektów choroby.
Szereg różnych chorób może powodować otępienie. Wiele z nich jest związanych z nietypowym gromadzeniem się różnych białek w mózgu. Białka te mogą być przyczyną upośledzenia czynności komórek nerwowych oraz zmniejszania się różnych części mózgu.
Przyczyny każdej z chorób przebiegających z otępieniem są inne:
Wiele osób obawia się otępienia, zwłaszcza jeśli ktoś z rodziny cierpiał na tę chorobę. Jednak w większości przypadków otępienie nie jest bezpośrednio spowodowana przez geny odziedziczone po rodzicach.
W niektórych rodzajach choroby Alzheimera i otępienia czołowo-skroniowego wadliwy gen, który może być przekazywany w rodzinie, może powodować rozwój otępienia. Jeśli jednak masz starszego krewnego z otępieniem, nie musi to oznaczać, że rozwinie się ono u ciebie w późniejszym wieku, a u wiele osób z otępieniem nie wykrywa się żadnych jego przypadków w rodzinie.
Oto czynniki ryzyka mogące wpływać na wystąpienie otępienia:
Obecnie nie ma leku pozwalającego zupełnie wyleczyć otępienie, zatem w przypadku osób, u których je zdiagnozowano, jest to choroba trwająca całe życie. Jednak w przypadku wczesnego rozpoznania – w porównaniu z późniejszą diagnozą – istnieje większa szansa na złagodzenie objawów poprzez zapewnienie odpowiedniego leczenia i wsparcia.
W różnych badaniach analizowano, w jaki sposób otępienie wpływa na oczekiwaną długość życia. Jest to jednak skomplikowana dziedzina, ponieważ ten stan zwykle rozpoznaje się u ludzi w późniejszym okresie życia, kiedy na długość życia mogą również wpływać choroby współistniejące.
Długość życia osoby z otępieniem zależy od jej wieku w momencie postawienia rozpoznania oraz od tego, czy choroba została zdiagnozowana we wczesnym stadium rozwoju, czy później. Badanie, które opublikowano w British Medical Journal, wykazało, że osoby, u których rozpoznawano otępienie w wieku od 60-69 r.ż. żyły 6,7 roku, a w przypadku osób, u których zdiagnozowano otępienie w wieku 90 lat lub starszym – 1,9 roku.
Rozpoznanie otępienia może zająć trochę czasu – lekarz przeprowadzi szereg badań, które mogą wymagać dalszych działań ze strony innych specjalistów.
Jeśli martwisz się o swoją pamięć lub funkcjonowanie mózgu, lub dotyczy to kogoś, kogo znasz, pierwszym krokiem jest rozmowa z lekarzem lub pracownikiem służby zdrowia.
Na początku zadadzą Ci pytania dotyczące zmian, jakie zauważyłeś/-aś odnośnie swojej pamięci, a także wszelkich innych trudności, jakich możesz doświadczać w życiu codziennym. Mogą oni również zastosować specjalne kwestionariusze służące do oceny pamięci, języka (umiejętności wysławiania się) i orientacji. Jeśli możesz zabrać ze sobą przyjaciela lub krewnego, lekarz może uznać rozmowę z nimi za pomocną i zapytać, co oni zauważyli.
Nie ma jednego badania, które pozwoliłoby stwierdzić, czy pacjent cierpi na otępienie – zamiast tego lekarz przeprowadzi szereg wstępnych badań, a w razie potrzeby skieruje pacjenta do specjalisty w celu dalszej oceny. Może to być neurolog (lekarz specjalizujący się w chorobach mózgu i układu nerwowego), geriatra (lekarz specjalizujący się w opiece nad osobami starszymi), psychiatra lub inny specjalista z dziedziny zdrowia psychicznego.
Badania stosowane w diagnostyce otępienia mogą obejmować:
Często problemy z pamięcią mogą być spowodowane przez inne czynniki, takie jak depresja, zakażenie lub niedoczynność tarczycy. Przeprowadzenie tych badań pomaga lekarzom najpierw wykluczyć te powody.
Istnieje wiele różnych możliwości leczenia osób cierpiących na otępienie, które powinny być dostosowane do indywidualnych potrzeb danej osoby, tak aby odzwierciedlały rodzaj otępienia, na którą ona cierpi, jak również jej specyficzne potrzeby.
Dostępna jest cała gama leków, jak również niefarmaceutyczne metody leczenia, takie jak psychoterapia, zajęcia i różne formy wsparcia. Często najskuteczniejszym podejściem jest łączne stosowane tych metod.
Nie ma leku pozwalającego zupełnie wyleczyć otępienie, ale niektóre metody leczenia mogą pomóc w złagodzeniu pewnych objawów. Należą do nich:
W środkowym i późniejszym stadium otępienia często stosuje się pewne terapie, które koncentrują się na pamięci i umiejętnościach myślenia. Mogą one być pozytywnym bodźcem dla pacjenta. Do terapii uzupełniających zaliczamy:
W badaniach wykazano, że prozdrowotne zmiany w diecie wprowadzone około połowy życia, takie jak modyfikacja jakości spożywanych tłuszczów, jedzenie większej ilości warzyw oraz ograniczenie soli i cukru, wiążą się ze zmniejszonym ryzykiem rozwoju otępienia w późniejszym etapie życia.
Osoby cierpiące na otępienie należy również zachęcać do zdrowego odżywiania się - zdrowa dieta ma wpływ nie tylko na zdrowie fizyczne, ale również na zdrowie mózgu. Staraj się stosować zbilansowaną dietę zawierającą dużo warzyw (zwłaszcza zielonych warzyw liściastych), produktów pełnoziarnistych, ryb, orzechów i jagód oraz drobiu.
Jeśli opiekujesz się osobą cierpiącą na otępienie, zachęcenie jej do stosowania zbilansowanej diety może być trudnym zadaniem. W miarę pogarszania się zdolności umysłowych mogą oni zapominać o jedzeniu lub piciu, mieć trudności z przygotowaniem posiłków i uważać, że fizyczny aspekt samego procesu jedzenia staje się coraz trudniejszy.
Diametralnej zmianie mogą również ulec smak i apetyt. Ważne jest, aby posiłki były przyjemne. Należy zatem uwzględnić pokarmy, które oni lubią i starać się bilansować je z bardziej zdrowymi posiłkami; tak, by potrzeby żywieniowe zostały zaspokojone.
Ćwiczenia fizyczne są nie tylko istotnym czynnikiem pomagającym zapobiegać wystąpieniu otępienia, ale także stanowią kluczowy element leczenia i opieki nad chorymi. Osoby cierpiące na otępienie mają więcej problemów ze zdrowiem somatycznym (czyli nie dotyczącym umysłu) niż osoby w tym samym wieku bez otępienia, dlatego niezwykle ważne jest utrzymanie aktywności fizycznej.
W zależności od stopnia zaawansowania otępienia u danej osoby, odpowiednie mogą być różne rodzaje ćwiczeń. We wczesnym i pośrednim stadium otępienia, wiele osób zachowuje taką samą sprawność fizyczną jak wcześniej i wciąż może cieszyć się pielęgnacją ogrodu, tańcem, spacerami i wieloma zajęciami sportowymi. W późniejszych etapach może to jednak ulec znacznej zmianie. Korzystne mogą być dopasowane ćwiczenia w pozycji siedzącej oraz proste ćwiczenia wspomagające równowagę.
W badaniu wykazano, że wybory dotyczące zdrowego stylu życia, takie jak zdrowa dieta, ćwiczenia fizyczne i stymulacja poznawcza, mogą zmniejszać ryzyko pogorszenia funkcji poznawczych i rozwoju otępienia.
W badaniu stwierdzono, że proste modyfikacje stylu życia mogą zmniejszać ryzyko wystąpienia otępienia, a najskuteczniejszą metodą zapobiegania może być łączne działanie szeregu różnych czynników związanych ze stylem życia. Przykładowo, połączenie czterech lub pięciu czynników związanych ze stylem życia może zmniejszać ryzyko zachorowania na chorobę Alzheimera o 60% w porównaniu z zastosowaniem tylko jednego z tych czynników lub niezastosowaniem żadnego z nich.
Podobne wnioski zawiera pochodzący z 2020 r. raport dotyczący zapobiegania otępieniu, interwencji oraz opieki nad chorymi, przygotowany na zlecenie czasopisma Lancet(6). W tym raporcie wskazano 12 “modyfikowalnych czynników ryzyka”, które odpowiadają za około 40% przypadków otępienia na całym świecie, którym teoretycznie można zapobiegać lub opóźnić ich wystąpienie. W raporcie podkreślono znaczenie zapobiegania oraz tego, że nigdy nie jest za wcześnie – ani za późno – na podjęcie środków zapobiegawczych związanych z tymi 12 czynnikami ryzyka, do których należą: niższy poziom wykształcenia, nadciśnienie tętnicze, upośledzenie słuchu, palenie tytoniu, otyłość, depresja, brak aktywności fizycznej, cukrzyca, niski poziom kontaktów społecznych, nadmierne spożycie alkoholu, pourazowe uszkodzenie mózgu oraz zanieczyszczenie powietrza.
Wybrane kluczowe środki zapobiegawcze, które zalecono poszczególnym osobom:
Prowadzone są badania nad znalezieniem sposobu postępowania oraz nowych leków pozwalających zupełnie wyleczyć otępienie.
Dzięki poszukiwaniom nowej metody leczenia, poczyniono znaczne postępy w zakresie zrozumienia i świadomości istnienia otępienia. Obejmuje to odkrycie nowego rodzaju otępienia, zwanego LATE, oraz opracowanie prostego badania krwi, które cechuje się 94-procentową dokładnością w wykrywaniu choroby Alzheimera na długo przed tym, zanim wykażą to badania obrazowe mózgu.
National Parkinson Foundation. Parkinson’s dementia. Accessed February 2021. https://www.parkinson.org/sites/default/files/PD%20Dementia.pdf
World Health Organization. Areas of work: dementia. Accessed January 2021. https://www.euro.who.int/en/health-topics/noncommunicable-diseases/mental-health/areas-of-work/dementia
Padaczka
Stwardnienie rozsiane
Stwardnienie rozsiane
Zapisz się na naszą listę mailingową
Otrzymuj najnowsze aktualizacje z bloga Neuraxpharm.
Aby uzyskać dostęp do informacji, zaloguj się, używając swoich danych
Nie masz konta? Zarejestruj się
