Zdrowie układu trawiennego

Pojęcie zdrowia jelit obejmuje prawidłowe funkcjonowanie wszystkich narządów układu pokarmowego. Ma ono ogromny wpływ na wiele aspektów naszego ogólnego stanu zdrowia i samopoczucia. Dowiedz się, jak utrzymać układ pokarmowy w dobrym zdrowiu i co się stanie, gdy równowaga zostanie zakłócona.

Neuraxpharm dostarcza rozwiązania, które naturalnie wspomagają zdrowie jelit. Po określeniu przez lekarza specjalnych potrzeb pacjenta może on zalecić produkt, który będzie dla niego odpowiedni.

Czym jest zdrowie jelit?

Zdrowie jelit to ogólny termin opisujący stan związany z przewodem pokarmowym oraz jego wpływ na nasze ogólne samopoczucie. Przewód pokarmowy zaczyna się w jamie ustnej, a kończy na odbytnicy i obejmuje takie narządy jak przełyk, żołądek, jelito cienkie i grube.

Do problemów zdrowotnych dotyczących tego układu zaliczają się codzienne dolegliwości, takie jak zaparcia i biegunki, a także choroby jak zespół jelita drażliwego (IBS, irritable bowel syndrome).

Czym jest dobry stan zdrowia jelit?

Zdrowie jelit jest często określane jako „zdrowie przewodu pokarmowego” i jest terminem używanym do opisania stanu tego układu. Jelita mają istotny wpływ na zdrowie całego organizmu, ponieważ są miejscem bytowania bilionów mikroorganizmów (w tym bakterii i innych form życia), które odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu równowagi w zakresie trawienia, funkcjonowania układu odpornościowego, regulacji masy ciała, a nawet nastroju i emocji.

Ten „inteligentny” i złożony ekosystem nazywany jest również mikrobiomem jelitowym. Bardzo ważne dla utrzymania zdrowia jelit, a także silnego układu odpornościowego, stabilnej masy ciała i dobrego samopoczucia psychicznego jest zdrowy i dobrze zbilansowany mikrobiom jelitowy.

Zdrowy mikrobiom jelitowy będzie:

  • Pomagał organizmowi we wchłanianiu składników odżywczych
  • Rozkładał pokarmy i wspomagał trawienie
  • Wzmacniał i „szkolił” układ odpornościowy
  • Ułatwiał pożytecznym bakteriom rozmnażanie się, a szkodliwe mikroorganizmy trzymał w ryzach, dzięki czemu możliwe będzie zachowanie równowagi
  • Pozytywnie wpływał na zdrowie psychiczne i emocjonalne
  • Wspomagał rozwój i funkcjonowanie mózgu w takich obszarach jak pamięć i uwaga

Oś jelito-mózg

Naukowcy twierdzą, że organizm ma dwa mózgi – jeden w głowie, a drugi w jelitach. Po zapłodnieniu oba rozwijają się z tego samego rodzaju tkanki (listka zarodkowego); następnie jedna część przekształca się w ośrodkowy układ nerwowy (mózg i rdzeń kręgowy), a druga w jelitowy układ nerwowy (jelita).

Oba są kontrolowane przez te same hormony i neuroprzekaźniki; są połączone przez nerw błędny, dzięki któremu są w stałej komunikacji między sobą. To wyjątkowe połączenie znane jest jako „oś jelito-mózg” i często używa się go do wyjaśnienia uczucia „motyli w brzuchu”, gdy ktoś czuje się zdenerwowany lub niespokojny, wykazując tym samym, ścisłe powiązanie stresu ze zdrowiem układu pokarmowego.

Serotonina, często nazywana „hormonem szczęścia”, jest jednym z najważniejszych neuroprzekaźników w regulacji i kontroli nastroju. Jelita wytwarzają około 95% serotoniny w organizmie, a zmiany stężeń tego hormonu wpływają zarówno na jelita, jak i na mózg.

Przyczyny złego stanu zdrowia jelit

Zły stan zdrowia jelit często zaczyna się od typowych dolegliwości, takich jak zaparcia, biegunki, oddawanie dużej ilości gazów jelitowych, wzdęcia i zgaga. Zazwyczaj objawy te pojawiają się i znikają, nie oznaczając na ogół niczego poważnego, choć nadal mogą być przyczyną dużego dyskomfortu i zakłócać aktywności codziennego życia.

Zespół jelita drażliwego (IBS) jest częstą chorobą, w której mięśniówka okrężnicy kurczy się częściej niż zwykle, co powoduje ból brzucha i skurcze jelitowe. Inne objawy IBS to zmiana rytmu wypróżnień, oddawanie większej ilości gazów jelitowych, wzdęcia, zaparcia i biegunki.

W poważniejszych przypadkach osłabienie stanu zdrowia jelit może prowadzić do rozwoju przewlekłych stanów i chorób układu pokarmowego.

Na co należy zwrócić uwagę

Zaburzenia równowagi mikroflory jelitowej mogą mieć rozległy wpływ na zdrowie fizyczne i psychiczne człowieka.

Poniższe objawy mogą wskazywać, że zdrowie jelit nie jest tak dobre, jak powinno być. Każdy z tych objawów może sugerować potrzebę zwrócenia większej uwagi na zdrowie jelit:

  • Zmiana rytmu wypróżnień Zaparcia i biegunki są często pierwszymi widocznymi objawami złego stanu zdrowia jelit.
  • Rozstrój żołądka Oddawanie nadmiernej ilości gazów, wzdęcia i zgaga są wyraźnymi wskaźnikami braku równowagi w obrębie przewodu pokarmowego.
  • Nieświeży oddech Zaburzenia równowagi dotyczącej bakterii jelitowych może być przyczyną metalicznego posmaku w ustach i nieświeżego oddechu.
  • Zmęczenie Jeśli ilość korzystnych bakterii jelitowych jest zbyt mała, w organizmie mogą gromadzić się toksyny i niestrawione resztki pokarmów, wywołując zmęczenie i ospałość.
  • Problemy ze snem Większość serotoniny w organizmie (hormonu, który wpływa na nasz nastrój i sen) jest produkowana przez bakterie jelitowe, zatem jakość snu może się znacznie pogorszyć w przypadku zaburzenia równowagi w jelitach.
  • Problemy ze zdrowiem psychicznym Zmniejszenie produkcji serotoniny przez mikrobiom a także ogólne zmiany w jego składzie mogą wiązać się z wahaniami oraz obniżonym nastrojem.
  • Zmiany masy ciała Jelita pomagają we wchłanianiu składników odżywczych, regulacji stężenia cukru (glukozy) we krwi i magazynowaniu tłuszczu, co może mieć wpływ na masę ciała.
  • Problemy skórne W badaniu z 2018 r. stwierdzono, że mikrobiom jelitowy wpływa na skórę. Dzięki zmianom dotyczącym pożytecznych bakterii naukowcy odkryli korzyści względem chorób zapalnych skóry, takich jak trądzik pospolity, atopowe zapalenie skóry i trądzik różowaty.

Niektóre objawy działają jak znak ostrzegawczy, że możemy mieć do czynienia z poważniejszym problemem zdrowotnym, którym trzeba się zająć. Jeśli wystąpi którykolwiek z poniższych objawów, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem:

  • Krwawienie z jelit,
  • Śluz lub krew w kale,
  • Zmiana rytmu wypróżnień, która utrzymuje się przez cztery tygodnie lub dłużej,
  • Niezamierzona i/lub nagła utrata masy ciała
  • Ekstremalne zmęczenie.

Kto może być podatny?

Osoby z nadwagą, które stosują dietę bogatą w przetworzone pokarmy (często zawierającą dużo tłuszczu, z dodatkiem soli i cukru) oraz kwasy tłuszczowe trans (sztucznie stworzone tłuszcze stosowane w produkowanym przemysłowo jedzeniu) są bardziej narażone na problemy zdrowotne związane z układem pokarmowym.

Większym ryzykiem ich występowania są również obarczeni palacze tytoniu. Dzieje się tak, ponieważ palenie może osłabiać mięsień, który kontroluje dolną część przełyku. Oznacza to, że kwas żołądkowy może się cofać (czyli przemieszczać w niewłaściwym kierunku). Jest to tzw. refluks, który może powodować zgagę, nieświeży oddech i wzdęcia.

Stres jest również związany ze zmianami dotyczącymi bakterii jelitowych, co wynika ze stałej komunikacji między mózgiem a jelitami przez oś jelito-mózg. Oznacza to, że osoby żyjące w stresie mogą być bardziej podatne na ból, wzdęcia oraz innego rodzaju dolegliwości trawienne.

Co możemy zrobić, aby utrzymać jelita w dobrym zdrowiu?

Chociaż wiele codziennych problemów z trawieniem, takich jak zgaga czy zaparcia, można dość łatwo leczyć za pomocą środków dostępnych bez recepty, warto podjąć aktywne działania zapobiegające występowaniu dolegliwości.

Pewien stan zdrowia jelit dziedziczymy po naszych rodzicach. W badaniach pokazuje się, że większą rolę odgrywa jednak nasz styl życia. Zatem przestrzeganie podstawowych zasad zdrowego stylu życia będzie miało pozytywny wpływ na zdrowie jelit.

Ogólną zasadą jest stosowanie zbilansowanej diety, regularne ćwiczenia fizyczne w celu utrzymania zdrowej masy ciała, dbanie o dobre samopoczucie psychiczne, niepalenie papierosów i ograniczenie spożycia alkoholu – wszystkie te czynniki zmieniają korzystnie równowagę dotyczącą bakterii w jelitach.

Dieta

To, co jemy, może mieć duży wpływ na zdrowie naszych jelit, a jednym z najważniejszych czynników jest stosowanie diety bogatej w błonnik. Dobrym pomysłem jest spożywanie każdego dnia około 30 gramów błonnika, co wspomaga trawienie i zapobiega zaparciom. Błonnik może pochodzić z wielu źródeł, w tym z owoców i warzyw, chleba pełnoziarnistego, brązowego ryżu, owsa oraz fasoli.

Pomocne może również okazać się ograniczenie spożywania tłustych pokarmów, takich jak dania na wynos i smażone potrawy (np. frytki i smażone potrawy na śniadanie), ponieważ takie pokarmy są ciężkostrawne i mogą powodować bóle brzucha, niestrawność i zgagę. Mięso i ryby, zamiast smażyć, należy grillować lub piec.

Zdrowe nawyki żywieniowe będą miały również duży wpływ na równowagę w obrębie mikrobiomu jelitowego, a w konsekwencji na ogólny stan zdrowia i samopoczucie. W badaniach pokazano na przykład, że dieta bogatotłuszczowa zmniejsza ilość pożytecznych bakterii jelitowych (co jest działaniem niepożądanym), a radykalna zmiana diety (na przykład na taką, która jest oparta wyłącznie na produktach pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego) może zmienić równowagę panującą w jelitach w ciągu zaledwie 24 godzin.

Dużo uwagi poświęca się żywności probiotycznej i jej wpływowi na zdrowie przewodu pokarmowego. Dzieje się tak, ponieważ produkty te zawierają probiotyki – „dobre” bakterie, które występują naturalnie w jelitach. Uważa się, że pomagają one utrzymać i przywrócić naturalną równowagę w zakresie populacji bakterii zasiedlających przewód pokarmowy.

Probiotyki występują naturalnie w niektórych produktach spożywczych, takich jak jogurt, kiszona kapusta, kefir (fermentowany napój mleczny), kombucza, tempeh (produkt z ziaren soi) oraz miso.

Dostępna jest również cała gama suplementów probiotycznych, które mogą być skutecznym sposobem na zwiększenie ilości pożytecznych bakterii potrzebnych do utrzymania zdrowia jelit. Jeśli ktoś rozważa przyjmowanie probiotyków, powinien najpierw poszukać opracowań na ten temat. Nie wszystkie probiotyki są takie same, a różne szczepy bakterii będą odpowiednie dla osób z określonymi potrzebami.

Nawyki żywieniowe

Liczy się nie tylko to, co jemy, ale także to, jak jemy. Niestrawności i zgagi można uniknąć, stosując proste zasady przedstawione poniżej:

  • Nie należy jeść w ruchu. Posiłki należy spożywać na siedząco przy stole, a nie na kanapie czy przy biurku.
  • Podczas jedzenia nie należy się spieszyć. Należy dokładnie przeżuwać każdy kęs pokarmu, a pomiędzy kolejnymi kęsami odkładać nóż i widelec.
  • Nie należy opuszczać posiłków i powinno się je jeść o regularnych porach każdego dnia.
  • Po jedzeniu, przed pójściem spać, trzeba odczekać kilka godzin, aby dać czas na strawienie pokarmów.
  • W ciągu dnia należy pić dużo wody.

Utrzymanie prawidłowej masy ciała

Powiedzmy to wprost, nadwaga może obciążać żołądek i powodować zgagi. Jelita odgrywają kluczową rolę w regulacji masy ciała i w magazynowaniu tłuszczu. Mając to na uwadze, nieprawidłowa masa ciała może łatwo zakłócić panującą w jelitach równowagę.

Styl życia

Czynniki związane ze stylem życia mogą mieć ogromny wpływ na czynność jelit, począwszy od samopoczucia psychicznego. Stres i niepokój mogą zaburzać delikatną równowagę panującą w jelitach, wpływając na szybkość trawienia. Spowolnienie trawienia może powodować wzdęcia, zaparcia i bóle brzucha. Natomiast przyspieszone trawienie może być przyczyną biegunek. IBS często towarzyszą zaburzenia psychiczne, takie jak lęk i depresja.

Utrzymaniu równowagi panującej w jelitach sprzyjają aktywności podejmowane w celu zmniejszenia stresu – takie jak regularne ćwiczenia fizyczne i poświęcanie czasu na przyjemne rzeczy – a także spożywanie posiłków w spokoju.

Zaprzestanie palenia tytoniu (jak wyjaśniono w punkcie „Kto może być podatny?”) oraz ograniczenie spożycia alkoholu to dwa inne istotne czynniki związane ze stylem życia wpływające na zdrowie jelit. Chociaż umiarkowane spożycie alkoholu nie jest powodem do niepokoju, może ono zwiększać produkcję kwasu żołądkowego i prowadzić do zgagi.

Możesz być zainteresowany ...

Badania naukowe

W badaniach nad zdrowiem jelit i mikrobiomem nadal pozostaje wiele do odkrycia. Obszary, które chcą zbadać naukowcy obejmują między innymi porównanie naturalnych probiotyków z suplementami probiotycznymi oraz możliwość stosowania tych ostatnich w zapobieganiu niektórym chorobom układu pokarmowego.

Przełomowe badanie opublikowane w 2021 r. było największą tego typu analizą. Ujawniono w nim silną zależność między dietą, drobnoustrojami obecnymi w jelitach oraz ogólnym stanem zdrowia. Stwierdzono, że różne rodzaje diety bogatej w niektóre pokarmy roślinne sprzyjają obecności drobnoustrojów jelitowych, zmniejszając ryzyko rozwoju otyłości, cukrzycy typu 2 i chorób układu krążenia.

Badacze tacy jak ci, którzy pracują w ośrodku APC Microbiome w Irlandii, starają się również lepiej zrozumieć interakcje między dietą i mikrobiomem. Badają zdrowie jelit u niemowląt i osób starszych, ponieważ, jak się uważa się, te skrajne okresy życia są znaczącymi etapami dla zdrowia przewodu pokarmowego charakteryzującymi się nieustannymi zmianami mikrobiomu.

 

Przypisy

  1.  Autism advice and guidance. National Autistic Website. Accessed December 7, 2020
  2. Autism research work. National Autistic Website. Accessed December 7, 2020
  3. What is the global prevalence of autism spectrum disorder (ASD)? Medcape.com. Accessed December 7, 2020
  4. Prevalence of Autism Spectrum Disorder Among Children Aged 8 Years — Autism and Developmental Disabilities Monitoring Network, 11 Sites, United States, 2016. Centre for Disease Control and Prevention (CDC) 2020.
  5. Lee R, Corley M et al. A modified ketogenic gluten-free diet with MCT improves behavior in children with autism spectrum disorder. Published online 2018 Feb 5. doi: 10.1016/j.physbeh.2018.02.006.
Może zainteresuje Cię...

Padaczka

Młodzieńcza padaczka miokloniczna (JME, ang. juvenile myoclonic epilepsy) jest zaliczana do grupy idiopatycznych padaczek uogólnionych czyli do padaczek spowodowanych wyłącznie predyspozycją genetyczną1.

Stwardnienie rozsiane

Rezonans magnetyczny (MR, ang. magnetic resonance) jest badaniem obrazowym ciała (w przypadku SM dotyczy mózgu i rdzenia kręgowego), w którym wykorzystuje się silne pole magnetyczne i fale o częstotliwości radiowej bez promieniowania jonizującego.

Stwardnienie rozsiane

Stwardnienie rozsiane (SM, sclerosis multiplex) jest chorobą, w której układ odpornościowy organizmu atakuje ośrodkowy układu nerwowy, uszkadzając mielinę, tj. białko tworzące osłonkę wokół włókien nerwowych. Uważa się, że u osób z predyspozycją genetyczną do wystąpienia stwardnienia rozsianego chorobę wywołują czynniki środowiskowe.

Witaj ponownie

Aby uzyskać dostęp do informacji, zaloguj się, używając swoich danych

Nie masz konta? Zarejestruj się