Stwardnienie rozsiane (SM) jest chorobą neurologiczną wpływającą na nerwy w mózgu i rdzeniu kręgowym. Choroba uszkadza osłonkę mielinową, która stanowi powłokę ochronną otaczającą włókna nerwowe w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN). Dowiedz się więcej na temat objawów, czynników ryzyka oraz sposobów rozpoznawania i leczenia tej choroby.
Neuraxpharm dostarcza leki i rozwiązania , które można stosować w leczeniu objawów związanych ze stwardnieniem rozsianym. Po określeniu przez lekarza specjalnych potrzeb pacjenta może on przepisać produkt, który będzie dla niego odpowiedni.
Stwardnienie rozsiane (SM) jest przewlekłym (długotrwałym) schorzeniem, które powoduje uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, w tym nerwów w mózgu, rdzenia kręgowego i nerwów wzrokowych. U chorych na SM układ odpornościowy atakuje osłonkę mielinową (powłokę ochronną wokół włókien nerwowych). Uszkodzenie nerwu przerywa przepływ informacji z ośrodkowego układu nerwowego, powodując zmniejszenie lub utratę funkcji ciała. SM powoduje wiele różnych objawów, takich jak zmęczenie, trudności w chodzeniu, zaburzenia widzenia oraz problemy z myśleniem i planowaniem.
Istnieją trzy główne typy stwardnienia rozsianego. Ich nazwy są związane z wpływem choroby na organizm pacjenta obserwowanym w czasie:
Rzutowo-remisyjna postać stwardnienia rozsianego (RRMS): Większość osób z rozpoznanym SM (85%) choruje na rzutowo-remisyjną postać stwardnienia rozsianego (RRMS), a pierwsze objawy choroby pojawiają się u nich w wieku około 20 lat. U osoby z RRMS występują okresy, w których istniejące lub nowe objawy ulegają zdecydowanemu nasileniu. Okres ten nazywamy rzutem (nawrotem) lub zaostrzeniem choroby. Rzuty często pojawiają się bez żadnego ostrzeżenia, choć mogą być związane ze stresem lub występować po przebytej chorobie. Objawy utrzymują się zazwyczaj kilka dni lub tygodni, ustępując powoli w podobnym czasie. Okres między atakami, kiedy objawy ustępują, nazywany jest remisją. W okresie remisji choroba jest jednak nadal aktywna, a uszkodzenie nerwów może postępować. Po rozpoznaniu SM chory zazwyczaj od czasu do czasu doświadcza nawrotów, które są rozdzielone okresami remisji trwającymi kilka tygodni, miesięcy, a nawet lat.
Wtórnie postępująca postać stwardnienia rozsianego (SPMS): Bez leczenia u nawet 80% osób z RRMS istnieje ryzyko przekształcenia się choroby w SPMS; jednak dzięki leczeniu liczba ta jest znacznie mniejsza. Cały proces przebiega powoli, zazwyczaj 10–15 lat. W tej fazie choroby nie obserwuje się już wcześniejszego schematu nawrotów i następujących po nich okresów remisji. Niektóre osoby mogą nadal doświadczać nawrotów choroby, po których jednak nie obserwuje się pełnego powrotu do zdrowia. W tej fazie choroby pewne objawy ulegają utrwaleniu. W SPMS objawy choroby stopniowo nasilają się w czasie. SPMS zazwyczaj rozwija się w przebiegu RRMS, chociaż u niewielkiej liczby osób tę postać SM rozpoznaje się w momencie zachorowania.
Pierwotnie postępująca postać stwardnienia rozsianego (PPMS): PPMS występuje u około 15-20% osób z SM. Objawy choroby nie występują w postaci rzutów; zamiast tego stopniowo się nasilają wraz z czasem trwania zaburzenia. Tę postać nazywa się “pierwotnie postępującą”, ponieważ postępuje od pierwszych (pierwotnych) objawów choroby. U chorych nie rozpoznaje się remisji, ale mogą występować długie okresy, kiedy nie stwierdza się widocznych zmian, a stan zdrowia wydaje się być stabilny.
Szacuje się, że na całym świecie żyje 2,1-2,2 miliona osób z SM,, a choroba ta występuje około dwa do trzech razy częściej u kobiet niż u mężczyzn,.
Według danych Europejskiej Platformy Stwardnienia Rozsianego (EMSP, European Multiple Sclerosis Platform), w całej Europie na SM choruje ponad 700 000 osób. Oznacza to, że ponad milion osób w całej UE, będąc opiekunem lub członkiem rodziny chorego, jest dotkniętych problemem SM.
Każdy doświadcza SM w inny sposób. Istnieje wiele objawów, które u poszczególnych osób mogą się różnić i dotyczyć innych części ciała.
SM może powodować wiele objawów, które występują u chorych z różną częstością. Wczesne objawy odczuwane przez jednego chorego mogą nigdy nie wystąpić u innej osoby.
Do najczęściej występujących, pierwszych objawów zaliczamy:
Poniżej wymieniono inne objawy SM, które występują raczej w późniejszej fazie choroby.
W zależności od typu SM objawy choroby mogą pojawiać się i ustępować w postaci nawrotów i stopniowo pogarszać się w czasie.
Obecnie nie ma metody, która pozwalałaby przewidzieć, jak SM będzie postępować u danej osoby. Poszczególne objawy choroby mogą wystąpić u różnych osób w innym czasie.
Międzynarodowy Komitet Doradczy ds. Badań Klinicznych nad SM (International Advisory Committee on Clinical Trials of MS) podaje następujące standardowe definicje czterech podstawowych postaci SM:
Klinicznie izolowany zespół (CIS, clinically isolated syndrome) nie został uwzględniony w pierwotnych definicjach klinicznych SM. Obecnie uznaje się jednak, że jest to pierwszy epizod objawów neurologicznych, które mogą wystąpić u danej osoby, trwający na ogół co najmniej 24 godziny. CIS może być pierwszym sygnałem wskazującym na to, że dana osoba może chorować na SM. Istnieje jednak grupa ludzi, którzy nie nigdy nie doświadczą kolejnych objawów.
Badanie MR potwierdzi, czy w mózgu lub rdzeniu kręgowym znajdują się jakiekolwiek zmiany (obszary uszkodzeń). Jeśli tak jest, szanse na wystąpienie kolejnych epizodów choroby są większe, a rozpoznanie SM staje się bardziej prawdopodobne.
Wyróżniamy również późne (lub zaawansowane) stadium SM, którego większość chorych jednak nigdy nie osiąga. Chory w zaawansowanym stadium SM może utracić zdolność chodzenia, a także doświadczyć innych, zmieniających życie objawów, takich jak utrata zdolności mówienia lub pisania. Osoby te mogą potrzebować specjalnej opieki i wsparcia w realizacji codziennych potrzeb.
W późnym lub zaawansowanym stadium choroby wiele objawów SM może występować jednocześnie, co przyczynia się do znacznego upośledzenia sprawności fizycznej. Objawy SM występujące w późnym stadium choroby obejmują:
Wiele objawów obserwowanych w późnym stadium SM jest takich samych jak w innych postaciach choroby. W późnego stadium SM, w odróżnieniu od innych faz choroby, wiele objawów może występować równocześnie, co utrudnia ich leczenie.
Obecnie nie wiadomo, dlaczego u niektórych osób rozwija się SM. Chorobę prawdopodobnie wywołuje kombinacja czynników genetycznych i środowiskowych.
SM jest chorobą autoimmunologiczną, co oznacza, że układ odpornościowy organizmu atakuje własne tkanki, myląc je z obcymi strukturami. Układ odpornościowy chorego na SM atakuje osłonkę mielinową, która chroni i pokrywa włókna nerwowe w mózgu i rdzeniu kręgowym. W niewielkich fragmentach osłonki mielinowej rozwija się stan zapalny, co prowadzi do zakłócenia procesu przesyłania informacji wzdłuż nerwów i jest odpowiedzialne za rozwój oznak i objawów neurologicznych SM.
Do końca nie wiadomo, co sprawia, że układ odpornościowy atakuje własną osłonkę mielinową. Istnieje jednak kilka czynników, które mogą odgrywać rolę w rozwoju SM, a mianowicie:
SM nie jest chorobą dziedziczoną bezpośrednio z rodzica na dziecko. Jeśli jednak ktoś z rodzeństwa choruje na SM, istnieje większe ryzyko rozwoju tej choroby. Ryzyko to szacuje się na około 2-4% w porównaniu z 0,2% w populacji ogólnej.
SM nie jest chorobą zakaźną ani dziedziczną. Naukowcy zidentyfikowali pewne czynniki, które mogą odgrywać rolę w rozwoju SM:
SM nie jest zazwyczaj chorobą śmiertelną, a przypadki zgonu z powodu samej choroby są rzadkie. Niektóre osoby stają się w czasie choroby niepełnosprawne, co sprawia, że są bardziej podatne na poważne powikłania, które mogą być śmiertelne.
Średnia długość życia chorego na SM jest o około 5-10 lat krótsza niż osoby zdrowej, jednak w ostatnich latach różnica w długości życia znacznie się zmniejszyła.
Diagnostyka SM jest trudna. Jest to złożona choroba powodująca wiele różnych objawów. Osoby z możliwymi objawami SM powinny w pierwszej kolejności skontaktować się z lekarzem.
U poszczególnych chorych wczesne oznaki i objawy SM mogą się różnić, dlatego też dokładne określenie momentu zachorowania jest trudne. Postawienie dokładnego rozpoznania może zająć kilka miesięcy, ponieważ lekarze muszą zbadać wszystkie możliwe przyczyny objawów pacjenta, wykonując przy tym wiele różnych badań.
Przy podejrzeniu SM lekarz kieruje pacjenta do neurologa – specjalisty od zaburzeń dotyczących ośrodkowego układu nerwowego – do dalszej oceny.
Nie ma jednego określonego testu diagnostycznego SM. Zamiast tego lekarz przeprowadzi wstępną ocenę pacjenta i może zlecić wykonanie badań krwi, aby wykluczyć inne przyczyny objawów. Jeśli będzie to konieczne, lekarz skieruje pacjenta do neurologa, aby poszerzyć diagnostykę.
Testy używane przez neurologów w diagnostyce SM obejmują:
SM jest chorobą nieuleczalną. Obecnie dostępne leczenie i leki pozwalają kontrolować objawy, zmniejszają liczbę rzutów i spowalniają postęp choroby.
Leczenie SM zależy od pacjenta i objawów lub problemów, których doświadcza.
Obecnie dostępnych jest wiele leków, które spowalniają postęp SM i łagodzą objawy choroby.
Opcje leczenia mogą obejmować:
Wiele osób z SM korzysta z terapii, w tym terapii uzupełniających, w celu opanowania objawów choroby i poprawy samopoczucia. Terapie mogą być stosowane jako uzupełnienie konwencjonalnych metod leczenia, takich jak DMT.
Do terapii uzupełniających zaliczamy:
Dla osoby chorej na SM ważny jest regularny kontakt z zespołem prowadzącym leczenie. Ponadto pacjenci wymagają kompleksowej oceny potrzeb w zakresie opieki i wsparcia, którą należy wykonywać co najmniej raz w roku. Dzięki temu wszelkie nowe objawy i problemy są rozwiązywane, pacjenci mają dostęp do potrzebnych im pomocy fizycznych, psychologicznych i emocjonalnych, a także są informowani o nowych opcjach leczenia.
Dotychczas nie opracowano diety, która pomogłaby spowolnić postęp SM. Mimo to chorym zaleca się stosowanie zdrowej, zrównoważonej diety. Z dostępnych badań wynika, że stosowanie zdrowej diety może pomóc osobom z SM poprawić stan fizyczny i psychiczny. Właściwa dieta może również pomóc złagodzić objawy stwardnienia rozsianego, takie jak zaparcia i zmęczenie.
Zdrowa, zbilansowana dieta powinna zawierać różnorodne produkty spożywcze, w tym:
Regularne ćwiczenia są ważne dla ogólnego stanu zdrowia i sprawności fizycznej. Badania wykazują, że u osób z łagodną lub umiarkowaną niesprawnością spowodowaną SM, trening fizyczny jest skuteczny w poprawie zarówno wydolności aerobowej jak i zwiększeniu siły mięśniowej. Może również zwiększyć ruchomość, ograniczyć zmęczenie i poprawić jakość życia związaną ze stanem zdrowia.
Ludzie regularnie wykonujący ćwiczenia aerobowe odnoszą korzyści w postaci:
Obecnie nie ma sprawdzonego sposobu pozwalającego zapobiec rozwojowi SM lub wyleczyć chorobę.
Eksperci są przekonani, że do rozwoju SM przyczynia się połączenie czynników genetycznych i środowiskowych. Lepsze zrozumienie tych czynników może otworzyć drogę do znalezienia metod zapobiegania i skutecznych opcji leczenia w przyszłości.
Chociaż naukowcom nie udało się jeszcze zidentyfikować przyczyny stwardnienia rozsianego ani poznać sposobów zapobiegania rozwojowi choroby, obserwujemy znaczący postęp w zakresie diagnostyki, leczenia i wsparcia chorych.
Wiele lat badań nad SM oraz czynnością układu odpornościowego i nerwowego stworzyło solidne podstawy do dalszego rozwoju naukowego. Znaczne inwestycje w badania nad SM zaowocowały:
Nowe odkrycia nieustannie zmieniają opcje leczenia SM, pomagając ograniczyć wpływ związanej z tą chorobą niesprawności.
Padaczka
Stwardnienie rozsiane
Stwardnienie rozsiane
Zapisz się na naszą listę mailingową
Otrzymuj najnowsze aktualizacje z bloga Neuraxpharm.
Aby uzyskać dostęp do informacji, zaloguj się, używając swoich danych
Nie masz konta? Zarejestruj się
