Depresja to jedno słowo o wielu znaczeniach. Jest to zaburzenie nastroju wpływające na każdy aspekt naszego życia, które u poszczególnych osób może mieć jednak indywidualny przebieg.
Od przygnębienia po uczucie rozpaczy lub bezradności, depresja może stanowić łagodne zaburzenie, ale także cięższy, zagrażający życiu stan.
Okresy smutku i wahania nastroju są częścią naturalnej reakcji człowieka na przeciwności losu. Jeśli jednak taka sytuacja długo się utrzymuje, opisywane zaburzenia są klasyfikowane jako depresja i mogą mieć znaczący, negatywny wpływ na życie rodzinne, związki, pracę i zdrowie chorego.
Depresja jest powszechnie występującym problemem. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO, World Health Organization) na depresję choruje ponad 264 miliony ludzi na świecie w każdym wieku. (1) Obciążenie depresją i innymi zaburzeniami psychicznymi wzrasta, a co roku depresję lub stany lękowe doświadcza 25% ludności Europy. (2)
Czynniki wyzwalające te zaburzenia mogą być wielorakie i różnorodne. Badania potwierdziły, że takie czynniki jak bezdomność, bezrobocie, brak wykształcenia i możliwości w znacznym stopniu przyczyniają się do problemów ze zdrowiem psychicznym młodych Europejczyków. Pozornie błahe zdarzenia lub zachwiania w relacjach z innymi mogą również prowadzić do depresji.
Eurofound, unijna agencja zajmująca się poprawą warunków życia i pracy, odnotowała, że 14% młodych dorosłych jest zagrożonych rozwojem depresji, a u 4% osób w wieku od 15 do 24 lat w Europie zaburzenie to ma już przewlekły charakter. (3)
Rozpoznanie przyczyn depresji i radzenie sobie z nimi nie jest łatwe, a społeczna stygmatyzacja choroby sprawia, że miliony osób cierpi w milczeniu, pomimo dostępu do skutecznych metod leczenia.
Rozmowa z przyjacielem lub członkiem rodziny o problemach jest ważnym, ale często trudnym do wykonania pierwszym krokiem. Dodatkowo większość ludzi czuje się zakłopotana lub nie chce zaoferować choremu pomocy, ponieważ nie rozumie, jak nawiązać z nim kontakt lub twierdzi, że nie ma umiejętności, aby coś zmienić.
Wsparcie rówieśnicze, ze strony przyjaciela lub członka rodziny, jest jednym z najskuteczniejszych pierwszych elementów ścieżki terapeutycznej potencjalnie obejmującej terapię poznawczo-behawioralną (CBT, Cognitive Behavioural Therapy) i psychoterapię interpersonalną oraz ostrożnie włączany lek przeciwdepresyjny.
Pięć wskazówek, jak pomóc przyjacielowi z depresją
1. Bądź uważny
Istnieją inne oznaki, poza niskim lub negatywnym nastrojem, które mogą stanowić wczesne ostrzeżenie przed rozwijającą się depresją; osoba może być w depresji, jeśli straciła zainteresowanie rzeczami, które zazwyczaj lubi, jest apatyczna, przejada się lub wręcz przeciwnie przestaje jeść, ma problemy z koncentracją lub snem, bądź wycofuje się z życia rodzinnego i z kontaktów z przyjaciółmi.
2. Jak zacząć rozmowę?
Znalezienie właściwego momentu i słów, żeby zacząć rozmowę na temat depresji może być trudne. Dlatego też warto wybrać kilka zdań, które pozwolą ci wyrazić zaniepokojenie o stan chorego i dowiedzieć się, jak radzi sobie z tą sytuacją.
Dodatkowym ułatwieniem może być znalezienie odpowiedniego czasu i miejsca na rozmowę. Spróbuj porozmawiać z chorym, kiedy jest odprężony. Znajdź moment i miejsce, w którym nikt i nic nie będzie wam przeszkadzać.
Organizacja charytatywna Age UK twierdzi: „Możesz czuć się niezręcznie, poruszając drażliwy temat, zwłaszcza jeśli osoba, o którą się martwisz, rzadko mówi o swoich emocjach. Wyjaśnij, dlaczego jesteś zaniepokojony, ale nie staraj się rozpoznawać choroby ani wymuszać rozwiązań.“ (4) Posługuj się słownictwem, które chory rozumie i do którego może się odnieść.
3. Słuchaj
Bycie dobrym słuchaczem jest gestem dobroci, którego wartości nigdy nie należy lekceważyć. Wiemy, że już samo mówienie o problemie może zmniejszyć napięcie i sprawić, że będzie wydawał się on mniej ponury. Tym samym przebywanie z chorym jest szansą na to, żeby się przed tobą otworzył.
Depresja może być skomplikowaną plątaniną emocji, a bycie współczującym słuchaczem, bez osądzania chorego, jest o wiele skuteczniejsze od prób rozwiązania problemu czy od tworzenia planów działania.
Zapewniaj raczej wsparcie niż rozwiązania; ale angażuj się w to, co słyszysz i reaguj z troską i współczuciem, kiedy jest to tylko możliwe.
Zachęć osobę do znalezienia fachowej pomocy. Pytania dotyczące leczenia, a w razie potrzeby, wsparcie w postaci leków dostosowanych do potrzeb danej osoby nie jest powodem do wstydu. Regularna i prawidłowa kontrola prowadzona przez lekarza specjalistę może być bardzo korzystna dla określenia dokładnego charakteru stanu pacjenta i dla opracowania odpowiedniego planu leczenia.
4. Utrzymuj kontakt
Jest mało prawdopodobne, że sytuacja zmieni się zaledwie po jednej rozmowie. Dlatego też utrzymuj kontakt z chorym, żeby wiedział, że jesteś blisko i zależy ci na nim. Pamiętaj również, że nie każda rozmowa musi dotyczyć depresji.
Pokazywanie chorym, ile dla ciebie znaczą jest inspirujące. Podziel się z nimi pozytywną energią, spokojnie wspominając dobre czasy oraz ich zalety. Depresja może być przyczyną odizolowania się od świata i samotności, dlatego regularny kontakt potencjalnie zmniejsza jej wpływ na stan chorego.
Jeżeli mieszkasz razem z chorym, masz większe szanse, dzięki drobnym gestom życzliwości, aby okazać mu swoją troskę.
5. Dbaj o siebie
Opieka nad bliską osobą, która cierpi na depresję, może być wyczerpująca. Być może będziesz musiał zrobić więcej praktycznie dla nich, jak również zająć się swoimi obawami, więc ważne jest, abyś pozostał zdrowy i miał czas dla siebie.
Odpręż się lub poćwicz trening uważności i rób sobie przerwy. Potrzebujesz energii emocjonalnej, aby wesprzeć bliską osobę lub przyjaciela w potrzebie.
Piśmiennictwo:
- World Health Organization. Depression. January 2020. Accessed January 2021. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/depression
- World Health Organization Regional Office for Europe. Depression in Europe: facts and figures. October 2012. Accessed January 2021. https://www.euro.who.int/en/health-topics/noncommunicable-diseases/mental-health/news/news/2012/10/depression-in-europe/depression-in-europe-facts-and-figures
- Eurofound. Crisis point: Well-being of young people still defined by the economic crisis. July 2019. Accessed January 2021. https://www.eurofound.europa.eu/news/news-articles/crisis-point-well-being-of-young-people-still-defined-by-the-economic-crisis?&utm_campaign=quality-of-life-and-public-services&utm_content=ef19041&utm_source=twitter&utm_medium=social-network
- Age UK. Depression and Anxiety. Accessed January 2021. https://www.ageuk.org.uk/information-advice/health-wellbeing/conditions-illnesses/depression-anxiety/
